el

ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ

2023-05-09

Ιστορικη εξελιξη του νερόμυλου 

Η ιστορία του νερόμυλου αρχίζει με την νερομηχανή, που αναφέρεται χωρίς λεπτομέρειες σε επιγραφές των Σουμερίων. Πιστεύεται ότι στην Ουρ χρησιμοποιήθηκαν τροχοί με φτερά από κεραμικές πλάκες για υδροδότηση και πιθανόν για άλεση σιταριού. Ο παλιότερος γνωστός νερόμυλος αναφέρεται ως «υδραλέτης» από τον Στράβωνα. Βρισκόταν κατά την παράδοση στα Κάβειρα, στο παλάτι του Μιθριδάτη ΣΤ΄ του Ευπάτορα, βασιλιά του Πόντου, όπου το 64 π.Χ. τον είδαν οι Ρωμαίοι κατακτητές. Ο Βιτρούβιος στο έργο του περί αρχιτεκτονικής τον περιγράφει, ενώ ο Πλίνιος τον αναφέρει ως νέα μηχανή. Οι Ρωμαίοι έδειξαν μια αμφιλεγόμενη στάση προς τη μηχανική και ειδικότερα τις μηχανικές επιστήμες που δεν ήταν δεκτές σαν σοβαρά αντικείμενα απλά γιατι δεν είχαν απαιτήσεις να χρησιμοποιήσουν επινοήσεις που περιορίζουν το μόχθο του ανθρώπου. Πράγματι ενθάρρυναν τη χρησιμοποίηση σκληρής και επίπονης δουλειάς για να κρατήσουν απασχολημένη τη μεγάλη τους «λίμνη των δούλων». Έτσι στην εποχή του Διοκλητιανού (284–303 μ.Χ.) το σιτάρι το αλέθουν με χειρόμυλους ή στην καλύτερη περίπτωση με μύλους που τους κινούσαν βόδια. Ο ανεμόμυλος ακόμη δεν είχε εφευρεθεί και οι νερόμυλοι θεωρούνταν επιστημονικό αξιοπερίεργο. Αν και ο νερόμυλος αποτελεί αναντίρρητα εφεύρεση του αρχαίου κόσμου δεν είχε σημαντική χρήση στο μεσαίωνα. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι ο νερόμυλος δεν ήταν από την αρχή η τέλεια μηχανή δουλειάς. Η χρήση του παρεμποδίζονταν για μακρά περίοδο, όχι όμως από έλλειψη ενδιαφέροντος στη μηχανολογική και τεχνολογική πρόοδο, αλλά από σοβαρά μειονεκτήματα στην κατασκευή του. Τον 6ο μ.Χ. αι. κατασκευάστηκαν από τον Βελισάριο μύλοι πάνω σε πλοία που δούλευαν με τη ροή του ποταμού Τίβερη κατά την πολιορκία της Ρώμης από τους Γότθους, ενώ αργότερα στη ΒΔ Ευρώπη, αλλά και το νησί του Μουράνο στη Βενετία  χρησιμοποιήθηκε η κίνηση της παλίρροιας καθώς το νερό ανεβαίνει ή κατεβαίνει. Στη Χαλκίδα αναφέρεται επίσης από τους περιηγητές η λειτουργία νερόμυλων με την κίνηση της παλίρροιας. Οι αιώνες περνούν. Πολύ νερό κύλησε στα μυλαύλακα από τότε. Δεν υπάρχει χωριό στην Ευρώπη από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια που να μην έχει τον μυλωνά του .Ο νερόμυλος αποτελεί σταθμό της Ιστορίας της Τεχνολογίας γιατί είναι η πρώτη μηχανή που κινήθηκε με τη βοήθεια φυσικής πηγής ενέργειας, το νερό, αντικαθιστώντας τον άνθρωπο ή τα ζώα που κινούσαν ως τότε τους μύλους.

Νερόμυλοι στον ελληνικό χώρο

Οι νερόμυλοι λειτούργησαν από πολύ νωρίς στην Ελλάδα. Ένας από τους αρχαιότερους γνωστούς νερόμυλους της Ευρώπης είναι της αρχαίας Αγοράς στην Αθήνα, που δούλευε από το 450–580 μ.Χ Βυζαντινός θεωρείται και ο νερόμυλος της Βόλβης. Στην Κρήτη ήταν γνωστοί οι νερόμυλοι κατά τη β΄ Βυζαντινή περίοδο. Στο Αρμυρό Ηρακλείου αναφέρονται το 1415 πολλοί νερόμυλοι, που ανήκαν στο βενετικό δημόσιο. Οι νερόμυλοι αναφέρονται σε πολλά χρυσόβουλα και αυτοκρατορικές γραφές. Αναφέρονται ακόμη και τα μυλαύλακα (αγωγοί, δρόμοι ύδατος), οι πωλήσεις μύλων και οι συχνές προστριβές με τους παρακείμενους ιδιοκτήτες κατά την παροχέτευση από «τον δρόμον του ύδατος» του νερού προς το μύλο. Η χρησιμοποίηση του νερόμυλου οδήγησε στο διαχωρισμό του επαγγέλματος του μυλωνά από το επάγγελμα του φούρναρη, γιατί ήταν ανάγκη ο μύλος να χτιστεί σε κάποια απόσταση από την πόλη και το φούρνο του για να έχει κινητήρια δύναμη, δηλαδή κοντά σε κάποιο ρέμα ή ποτάμια με πλούσια νερά. Οι κάτοικοι του βυζαντινού χωριού εκτός από τα ζώα και τα γεωργικά τους εργαλεία είχαν νερόμυλους και μύλους, στους οποίους χρησιμοποιούσαν ζώα για κινητήρια δύναμη. Κατά την τουρκοκρατία υπήρχε και ειδικός φόρος για τους νερόμυλους, που καταβάλλονταν σε είδος και σε χρήμα. Οι ελληνικοί νερόμυλοι συνήθως λειτουργούσαν με ένα ζευγάρι μυλόπετρες (με ένα μάτι, μονόφθαλμοι), ενώ σπανιότερα, όπου υπήρχε νερό με μεγάλη δύναμη, με δυο (με δυο μάτια, διόφθαλμοι) ή και με περισσότερα ζευγάρια μυλόπετρες. Για το λόγο αυτό αιώνιοι αντίζηλοι των αγροτών για το νερό ήταν οι μυλωνάδες. Στον ανταγωνισμό τους οι αγρότες ήταν εκείνοι που τις περισσότερες φορές αναγκάζονταν να υποχωρήσουν και να χρησιμοποιήσουν τα νερά ελάχιστες μέρες της εβδομάδας και συχνά το βράδυ, ώστε να μην εμποδίζεται η σωστή λειτουργία των μύλων. Όπου υπήρχαν εξίσου οι προϋποθέσεις να λειτουργήσει νερόμυλος και ανεμόμυλος προτιμούσαν πάντοτε τον πρώτο γιατί, εκτός των άλλων, υπήρχε η πεποίθηση ότι ο νερόμυλος κάνει καλύτερο αλεύρι. 

Ο αριθμός των νερόμυλων από τους οποίους σώζονται ίχνη ξεπερνά τις 20.000 στην Ελλάδα. Μετά την επανάσταση του 1821 στα όρια του τότε ελληνικού κράτους βρέθηκαν 6.000 νερόμυλοι, από τους οποίους 5.500 περιήλθαν στο δημόσιο, κατά τα ¾ καταστραμμένοι. Στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά, όπου υπήρχε νερό, κτίστηκαν χιλιάδες. Χρησιμοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο για το άλεσμα των δημητριακών και λιγότερο ως ταμπακόμυλοι (βυρσοδεψεία), ως μπαρουτόμυλοι ή για το άλεσμα οικοδομικών υλικών. Συχνά το κτίσιμο ενός νερόμυλου συνοδευόταν και από το κτίσιμο της κατοικίας του μυλωνά, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν, σε αρκετές περιοχές, μυλοχώρια, όπου το κάθε σπίτι είχε και το νερόμυλό του. Πολυάριθμοι υδραυλικοί τροχοί, νερόμυλοι, υδροτριβεία, κλωστοϋφαντουργεία και άλλοι μηχανισμοί υδροκίνησης, συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να χρησιμοποιούν τη δύναμη του νερού, συμβάλλοντας σημαντικά στην πρόοδο της τοπικής οικονομίας πολλών περιοχών και μάλιστα με τρόπο απόλυτα φιλικό προς το περιβάλλον. Οι νερόμυλοι ήταν ιδιόκτητοι ή μοναστηριακοί, που νοικιάζονταν σε επαγγελματίες μυλωνάδες. Το μίσθωμα πληρωνόταν με ποσοστό επί των εισπράξεων ή σε είδος (αλεύρι ή δημητριακά). Όταν όμως ο μύλος ήταν ιδιοκτησία μοναστηριού, το άλεσμα του σταριού της μονής γινόταν χωρίς να κρατά ο μυλωνάς την αμοιβή του. Το μίσθωμα πληρωνόταν με ποσοστό επί των εισπράξεων ή σε είδος (αλεύρι ή δημητριακά). Η αμοιβή των μυλωνάδων (αλεστικό ή αξάι) ήταν επίσης σε είδος και μόνο τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας τους ήταν σε χρήματα. . Η αλεστική ικανότητα ενός μύλου έφτανε περίπου τις 100 οκάδες/ώρα και, με το 12ωρο που δούλευαν, η ημερήσια παραγωγή έφτανε τις 1.200 οκάδες. Οι μύλοι συνήθως εξυπηρετούσαν τις τοπικές ανάγκες και άλεθαν κυρίως κριθάρι και σμιγάδι (μείγμα από σιτάρι-κριθάρι) και σπανιότερα καλαμπόκι, σιτάρι και ζωοτροφές. Μεχρι το πρωτο μισό του 20ου αι. οι ανάγκες του αγροτικου κυρίως πληθυσμου στο βασικότερο είδος του διατροφης, το αλευρι, καλυπτόταν από το παραδοσιακό δίκτυο ανεμόμυλων και νερόμυλων.  Οι πρωτοι ατμόμυλοι που λειτουργησαν κατά τη δεκαετία του 1860 στα μεγαλυτερα αστικά κεντρα τηε εποχης, ελάχιστοι σε αριθμό, τριπλασιάστηκαν σχεδόν στην επόμενη δεκαετία και εξαπλωθηκαν σε περισσότερες πόλεις. Αυτό εγινε, επειδη σε ορισμενα κεντρα ο αστικός πληθυσμός ξεπερασε το όριο, το οποίο μπορουσε να καλυφθεί από τα παραδοσιακά μεσα επεξεργασίας των δημητριακων. Από εδω και περα η παρακμη των νερόμυλων, όσοι τουλάχιστον βρίσκονταν κοντά σε αναπτυσσόμενα αστικά κεντρα, ηταν αναπόφευκτη. Περιπτωσεις κατά τις οποίες νερόμυλοι εξελίσσονται σε εργοστάσια είναι ελάχιστες. Ο νερόμυλος μπαίνει οριστικά στο περιθωριο μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο, όταν η επεκταση του οδικου δικτυου έφερε πιο κοντά τα αστικά κεντρα, όπου εγκαταστάκηκαν αλευρόμυλοι, στα απομακρυσμενα χωριά των ορεινων περιοχων. Οι περισσότεροι νερόμυλοι εγκαταλείφθκαν απ' τη δεκαετία του 1950. Το υδάτινο περιβάλλον και η ανθρωπινη επεμβαση ή αδιαφορία γρηγορα τους εξαφανίζουν. Επειδη, όμως, ο ρόλος τους πριν τη χρηση του ατμου και του πετρελαίου στις προβιομηχανικες κοινωνίες, καθως και οι τεχνολογικες λεπτομερειες είναι σημαντικά στοιχεία για την ιστορία και τις ποικίλες πολιτιστικες εκφράσεις των τοπικων κοινωνιων, οφείλουν η πολιτεία και οι πολίτες να τους διασωσουν.

Tο επάγγελμα του μυλωνά 

Ο νερόμυλος είχε συνδεθεί άμεσα με την κοινωνική ζωή κάθε περιοχής, αφού ήταν ο τόπος όπου συγκεντρώνονταν μεγάλος αριθμός ανθρώπων. Συνήθως οι μυλωνάδες ζούσαν μέσα στους μύλους που τους ανήκαν και επικοινωνούσαν όχι μόνο με τους συγχωριανούς τους αλλά και με κατοίκους κοντινών χωριών. Έτσι η κάθε μέρα από τη ζωή τους, περνούσε μέσα στη φασαρία από τους ανθρώπους, τα ζώα και το μύλο. Οι μυλωνάδες αν και φτωχοί, τις περισσότερες φορές έκαναν τραπέζι σε περαστικούς και πελάτες. Το χειμώνα κυρίως ο κρυωμένος κυνηγός και ο διαβάτης θα έβρισκαν φωτιά, ψωμί, ξαποστασιά και λίγη κουβέντα. Οι μυλωνάδες δούλευαν απ' το πρωί ως το βράδυ και για να ζήσουν κρατούσαν από κάθε φορτίο ένα μέρος, ανάλογα με το βάρος του. Αυτό λεγόταν « ξαγάρι» ή «ξάι». Οι μυλωνάδες ήταν άνθρωποι θρησκευόμενοι. Στο δωμάτιό τους είχαν πάντα ένα καντήλι, ενώ οι ίδιοι νήστευαν τις ημέρες της Τετάρτης και της Παρασκευής καθώς επίσης τις μεγάλες σαρακοστές και νηστείες των γιορτών. Για τη γιορτή της Υπαπαντής χαρακτηριστικά έλεγαν «όταν κι οι μύλοι αργούν κι οι γάιδαροι σκόλην έχουν» Οι πελάτες των νερόμυλων πίστευαν πως οι μυλωνάδες ήταν κλέφτες και υποπτεύονταν πως κρατούσαν περισσότερο αλεστικό δικαίωμα από το κανονικό. Από κει βγήκε και η λαϊκή παροιμία «θεωρία επισκόπου και καρδιά μυλωνά». Το ότι στην απληστία τους δεν υπήρχαν όρια φαίνεται και από την εξής παράδοση. Λέγεται πως οι μυλωνάδες φορούσαν πουκάμισα με μακριά και φαρδιά μανίκια. Και όταν έβαζαν στο σακί το κουβέλι για να πάρουν το δικαίωμά τους (ξαι) το έχωναν τόσο βαθιά, ώστε με κατάλληλο τρόπο να μπει αλεύρι και στο φαρδομάνικο, για να ωφεληθούν περισσότερο. Οι μυλωνάδες ήταν συνδεδεμένοι με την καθημερινή και κοινωνική ζωή του χωριού τους. Πολλές παροιμίες, ήθη και έθιμα και διάφορες ιστορίες έχουν γραφτεί γύρω από τους μύλους και τους μυλωνάδες. Τέλος οι μυλωνάδες με τον καιρό εξαφανίστηκαν. Η ζωή τους έχει μείνει σήμερα μόνο στις αναμνήσεις και στις διηγήσεις καθώς ελάχιστοι έχουν απομείνει στον ελληνικό χώρο. Οι πλεονέχτες, αχόρταγοι μα πάντα καλόκαρδοι και φιλόξενοι μυλωνάδες, δεν υπάρχουν πια, αλλά εμείς θα θυμόμαστε πάντα τη ζωή τους. Ο Μύλος ήταν συνήθως και σπίτι του μυλωνά και αποτελούσε οικογενειακή επιχείρηση. Σε μια γωνιά στο εσωτερικό του περίμεναν οι πελάτες. Εκεί γίνονταν όλες οι συναλλαγές, παράδοση, παραλαβή αλευριού, ζύγισμα και αποθήκευση. Ο μυλωνάς παρελάμβανε το σιτάρι από τους πελάτες, το ζύγιαζε και κρατούσε ένα μέρος του για την αμοιβή του ανάλογα με το τη συμφωνήθηκε. Αυτό το αλεστικό δικαίωμα λεγόταν αξάι καθοριζόταν στο 3% έως 10% χωρίς να υπολογίζεται η φύρα, αιτία συχνών διενέξεων μεταξύ πελάτη και μυλωνά. Από το σιτάρι ο Μυλωνάς κάλυπτε της ανάγκες του.

ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ - ΝΕΡΟΤΡΙΒΗ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΘΕΡΜΟΥ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΜΑΥΡΟΒΡΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΜΟΚΙΣΤΙΑΝΟΥ
ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ - ΝΕΡΟΤΡΙΒΗ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΘΕΡΜΟΥ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΜΑΥΡΟΒΡΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΜΟΚΙΣΤΙΑΝΟΥ
ΔΙΠΛΑ ΣΤΟΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΜΕΝΟ ΝΕΡΟΜΥΛΟ ΚΑΙ Η ΝΕΡΟΤΡΙΒΗ
ΔΙΠΛΑ ΣΤΟΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΜΕΝΟ ΝΕΡΟΜΥΛΟ ΚΑΙ Η ΝΕΡΟΤΡΙΒΗ
Το πολύτιμο νερό κινούσε ένα νερόμυλο, όμως συνηθέστερα είναι τα συγκροτήματα αλεστικών μύλων, συχνά σε συνδυασμό με εγκαταστάσεις περισσοτέρων μορφών υδροκίνητων εργαστηρίων (αλευρόμυλους, λιοτρίβια, νεροπρίονα, μαντάνια και εκκοκιστήρια, μονάδες παραγωγής ρεύματος κ.ά.) για την εξοικονόμηση του νερού.
Το πολύτιμο νερό κινούσε ένα νερόμυλο, όμως συνηθέστερα είναι τα συγκροτήματα αλεστικών μύλων, συχνά σε συνδυασμό με εγκαταστάσεις περισσοτέρων μορφών υδροκίνητων εργαστηρίων (αλευρόμυλους, λιοτρίβια, νεροπρίονα, μαντάνια και εκκοκιστήρια, μονάδες παραγωγής ρεύματος κ.ά.) για την εξοικονόμηση του νερού.
Ο νερόμυλος είναι η πρώτη μηχανή παραγωγής έργου που κατασκεύασε ο άνθρωπος με τη χρήση φυσικής, ήπιας και ανανεώσιμης πηγής ενέργειας. Με τη δύναμη που δημιουργεί η πτώση του νερού από ψηλά ή η ροή του και με τη βοήθεια του τροχού, εφεύρεση που άλλαξε την ανθρώπινη ιστορία, κινήθηκαν απλές και στη συνέχεια πολύπλοκες μηχανές, που κάλυψαν τις περισσότερες ανάγκες των προβιομηχανικών κοινωνιών, αντικαθιστώντας στις πρώιμες μηχανές την ανθρώπινη ή ζωϊκή δύναμη (χειρόμυλοι και ζωόμυλοι), κινητήριες δυνάμεις πριν το νερό και τον αέρα.
Ο νερόμυλος είναι η πρώτη μηχανή παραγωγής έργου που κατασκεύασε ο άνθρωπος με τη χρήση φυσικής, ήπιας και ανανεώσιμης πηγής ενέργειας. Με τη δύναμη που δημιουργεί η πτώση του νερού από ψηλά ή η ροή του και με τη βοήθεια του τροχού, εφεύρεση που άλλαξε την ανθρώπινη ιστορία, κινήθηκαν απλές και στη συνέχεια πολύπλοκες μηχανές, που κάλυψαν τις περισσότερες ανάγκες των προβιομηχανικών κοινωνιών, αντικαθιστώντας στις πρώιμες μηχανές την ανθρώπινη ή ζωϊκή δύναμη (χειρόμυλοι και ζωόμυλοι), κινητήριες δυνάμεις πριν το νερό και τον αέρα.
Συχνά το νερό οδηγείται απ’ την πηγή μέσα σε λιθόκτιστα μυλαύλακα (νεραύλακα), μερικές δε φορές και με τη βοήθεια εντυπωσιακών υδραγωγείων που καταλήγουν στον υδατόπυργο.
Συχνά το νερό οδηγείται απ’ την πηγή μέσα σε λιθόκτιστα μυλαύλακα (νεραύλακα), μερικές δε φορές και με τη βοήθεια εντυπωσιακών υδραγωγείων που καταλήγουν στον υδατόπυργο.
ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΣΤΟ ΚΡΥΟ ΝΕΡΟ ΠΑΡΑΒΟΛΑΣ
ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΣΤΟ ΚΡΥΟ ΝΕΡΟ ΠΑΡΑΒΟΛΑΣ
ΑΦΗΜΕΝΟΣ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ
ΑΦΗΜΕΝΟΣ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ
Ο Νερόμυλος αποτελούσε τόπο συγκέντρωσης, διάδοσης των νέων και ειδήσεων της περιοχής. Οι αυλές των νερόμυλων γέμιζαν από ανθρώπους και φορτωμένα άλογα και μουλάρια. Όταν υπήρχε πολλή πελατεία και δεν προλάβαινε ο μύλος να τα αλέσει όλα την ίδια μέρα, τότε ο μυλωνάς φρόντιζε να φιλοξενήσει τους πελάτες του, γιατί οι αποστάσεις εκείνα τα χρόνια δεν καλύπτονταν εύκολα με τα ζώα. Ο Νερόμυλος διέθετε βοηθητικούς χώρους όπου κοιμούνταν οι άνθρωποι και ένα στάβλο για τα ζώα τους. Συνήθως όμως οι πελάτες άφηναν το άλεσμα και το έπαιρναν άλλη μερα
Ο Νερόμυλος αποτελούσε τόπο συγκέντρωσης, διάδοσης των νέων και ειδήσεων της περιοχής. Οι αυλές των νερόμυλων γέμιζαν από ανθρώπους και φορτωμένα άλογα και μουλάρια. Όταν υπήρχε πολλή πελατεία και δεν προλάβαινε ο μύλος να τα αλέσει όλα την ίδια μέρα, τότε ο μυλωνάς φρόντιζε να φιλοξενήσει τους πελάτες του, γιατί οι αποστάσεις εκείνα τα χρόνια δεν καλύπτονταν εύκολα με τα ζώα. Ο Νερόμυλος διέθετε βοηθητικούς χώρους όπου κοιμούνταν οι άνθρωποι και ένα στάβλο για τα ζώα τους. Συνήθως όμως οι πελάτες άφηναν το άλεσμα και το έπαιρναν άλλη μερα
Στις πολυποίκιλες εφαρμογές του, όπως είναι ο ζαχαρόμυλος, ο χαρτόμυλος, ο ρυζόμυλος, ο μπαρουτόμυλος τα νεροπρίονα, τα υδροκίνητα ακονιστήρια κι ο σιδερόμυλος, το λιοτρίβι κ.ά., ο αλεστικός νερόμυλος αναμφίβολα κατέχει την πρώτη θέση με τη συμβολή του στην άλεση των καρπών της γης σε αλεύρι, την πρώτη ύλη για τον «άρτον τον επιούσιον», το βασικό είδος διατροφής του ανθρώπου.
Στις πολυποίκιλες εφαρμογές του, όπως είναι ο ζαχαρόμυλος, ο χαρτόμυλος, ο ρυζόμυλος, ο μπαρουτόμυλος τα νεροπρίονα, τα υδροκίνητα ακονιστήρια κι ο σιδερόμυλος, το λιοτρίβι κ.ά., ο αλεστικός νερόμυλος αναμφίβολα κατέχει την πρώτη θέση με τη συμβολή του στην άλεση των καρπών της γης σε αλεύρι, την πρώτη ύλη για τον «άρτον τον επιούσιον», το βασικό είδος διατροφής του ανθρώπου.
Ο αλεστικός νερόμυλος είναι πιθανότατα εξέλιξη των όρθιων αντλητικών τροχών υδροδότησης των πρώτων οργανωμένων οικιστικών συνόλων και των καλλιεργειών τους στις εύφορες κοιλάδες των ποταμών της Μεσοποταμίας. Διαδόθηκε απ’ τους Ρωμαίους τον 1ο μ.Χ. αιώνα σε Ανατολή και Δύση, επιβιώνοντας ως τα μέσα του 20ού αιώνα.Η λειτουργία του βασίζεται στην περιστροφή της απαναριάς, μυλόπετρας, στην ακίνητη καταριά, μυλόπετρα, χάρις στην περιστροφή της όρθιας (κατακόρυφης) ή οριζόντιας φτερωτής που είναι τοποθετημένη κάτω απ’ τον μύλο (χούρχουρη) και γυρίζει με τη δύναμη του νερού που πέφτει από ψηλά μέσα σε κτιστούς υδατόπυργους ή ξύλινους σωλήνες (τα βαγένια).
Ο αλεστικός νερόμυλος είναι πιθανότατα εξέλιξη των όρθιων αντλητικών τροχών υδροδότησης των πρώτων οργανωμένων οικιστικών συνόλων και των καλλιεργειών τους στις εύφορες κοιλάδες των ποταμών της Μεσοποταμίας. Διαδόθηκε απ’ τους Ρωμαίους τον 1ο μ.Χ. αιώνα σε Ανατολή και Δύση, επιβιώνοντας ως τα μέσα του 20ού αιώνα.Η λειτουργία του βασίζεται στην περιστροφή της απαναριάς, μυλόπετρας, στην ακίνητη καταριά, μυλόπετρα, χάρις στην περιστροφή της όρθιας (κατακόρυφης) ή οριζόντιας φτερωτής που είναι τοποθετημένη κάτω απ’ τον μύλο (χούρχουρη) και γυρίζει με τη δύναμη του νερού που πέφτει από ψηλά μέσα σε κτιστούς υδατόπυργους ή ξύλινους σωλήνες (τα βαγένια).
ΓΕΦΥΡΑ ΑΠΟ ΤΑΞΙΑΡΧΗ ΠΡΟΣ ΔΡΥΜΩΝΑ ΟΡΕΙΝΗΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ
ΓΕΦΥΡΑ ΑΠΟ ΤΑΞΙΑΡΧΗ ΠΡΟΣ ΔΡΥΜΩΝΑ ΟΡΕΙΝΗΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ
Οι νερόμυλοι άρχισαν να υπολειτουργούν από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, όταν άρχισε να διαλύεται ο κοινωνικός και οικονομικός ιστός της ελληνικής περιφέρειας. Ο αμαξιτός δρόμος και ο εξηλεκτρισμός, αν και ήταν στοιχεία που δυναμικά επηρέασαν την μεταπολεμική ελληνική κοινωνία, δεν ήταν όμως εκείνα που έσβησαν τους νερόμυλους. Οι κύριες αιτίες ήταν η εγκατάλειψη της υπαίθρου που είχε ως συνέπεια τη μείωση, μέχρι την οριστική εξαφάνιση σήμερα των παραδοσιακών καλλιεργειών στα ημιορεινά εδάφη της χώρας και τη μείωση της κτηνοτροφίας, καθώς και την εξαφάνιση των κλασικών υποζυγίων από την ύπαιθρο.
Οι νερόμυλοι άρχισαν να υπολειτουργούν από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, όταν άρχισε να διαλύεται ο κοινωνικός και οικονομικός ιστός της ελληνικής περιφέρειας. Ο αμαξιτός δρόμος και ο εξηλεκτρισμός, αν και ήταν στοιχεία που δυναμικά επηρέασαν την μεταπολεμική ελληνική κοινωνία, δεν ήταν όμως εκείνα που έσβησαν τους νερόμυλους. Οι κύριες αιτίες ήταν η εγκατάλειψη της υπαίθρου που είχε ως συνέπεια τη μείωση, μέχρι την οριστική εξαφάνιση σήμερα των παραδοσιακών καλλιεργειών στα ημιορεινά εδάφη της χώρας και τη μείωση της κτηνοτροφίας, καθώς και την εξαφάνιση των κλασικών υποζυγίων από την ύπαιθρο.
Τα παλαιότερα χρόνια, σε κάθε ποτάμι, σε κάθε χωριό της Ελληνικής υπαίθρου υπήρχε κι ένας νερόμυλος. Μετά την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους καταγράφηκαν 6.000 περίπου νερόμυλοι , εκ των οποίων οι 5.500 περίπου ήταν Τουρκικοί. Αυτοί περιήλθαν στο Ελληνικό δημόσιο που τους νοίκιαζε ή τους πλειοδοτούσε σε ιδιώτες. Το επάγγελμα του μυλωνά ήταν ένα από τα πιο πρόσφορα εκείνης της εποχής. Οι συναλλαγές μαζί του δεν γινόταν πάντα με χρήματα, πολλές φορές γινόταν ανταλλαγή προϊόντων, συνηθέστερη όμως ήταν η ποσοστιαία συναλλαγή. Δηλαδή η αμοιβή του μυλωνά καθοριζόταν με ένα ποσοστό επί της ποσότητας του αλεύρου που θα παρήγαγε. Το ποσοστό αυτό άρχιζε από 3% έως 5%, όπου υπήρχε μεγάλη παραγωγή και έφτανε στο 10% έως 12%, όπου οι μύλοι δούλευαν λίγο. Από το αλεύρι αυτό οι μυλωνάδες κάλυπταν τους οικογενειακές ανάγκες τους και το υπόλοιπο το πουλούσαν σε ακτήμονες χωρικούς. Η πελατειακή κίνηση ήταν ιδιαίτερα αυξημένη κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, μετά το τέλος του θερισμού. Οι μυλωνάδες τότε έφταναν σε σημείο να εργάζονται νυχθημερόν. Η κατασκευή των νερόμυλων ποικίλει ανάλογα με την τοπική αρχιτεκτονική. Οι περισσότεροι ήταν λιθόκτιστοι με ορθογώνιο σχήμα και σκεπή καλυμμένη από κεραμίδια ή σχιστόλιθους. Υπήρχε τουλάχιστον ένα παράθυρο, συνήθως απέναντι από τις μυλόπετρες, για να βλέπει ο μυλωνάς καθώς τότε δεν υπήρχαν ηλεκτρικές λυχνίες. Χτιζόταν πάντα στις άκρες των ποταμών και σε σημείο που να προστατεύεται από τις πλημμύρες. Η λειτουργία ενός νερόμυλου είναι σχετικά απλή και βασίζεται σε μια σειρά μεταδιδόμενων κινήσεων. Το νερό διοχετεύεται στο νερόμυλο από το βαράρι με ορμή και δίνει ώθηση στη φτερωτή. Αυτή καθώς γυρίζει δίνει κίνηση σε ένα άξονα, ο οποίος με την σειρά του γυρνά την μυλόπετρα.
Τα παλαιότερα χρόνια, σε κάθε ποτάμι, σε κάθε χωριό της Ελληνικής υπαίθρου υπήρχε κι ένας νερόμυλος. Μετά την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους καταγράφηκαν 6.000 περίπου νερόμυλοι , εκ των οποίων οι 5.500 περίπου ήταν Τουρκικοί. Αυτοί περιήλθαν στο Ελληνικό δημόσιο που τους νοίκιαζε ή τους πλειοδοτούσε σε ιδιώτες. Το επάγγελμα του μυλωνά ήταν ένα από τα πιο πρόσφορα εκείνης της εποχής. Οι συναλλαγές μαζί του δεν γινόταν πάντα με χρήματα, πολλές φορές γινόταν ανταλλαγή προϊόντων, συνηθέστερη όμως ήταν η ποσοστιαία συναλλαγή. Δηλαδή η αμοιβή του μυλωνά καθοριζόταν με ένα ποσοστό επί της ποσότητας του αλεύρου που θα παρήγαγε. Το ποσοστό αυτό άρχιζε από 3% έως 5%, όπου υπήρχε μεγάλη παραγωγή και έφτανε στο 10% έως 12%, όπου οι μύλοι δούλευαν λίγο. Από το αλεύρι αυτό οι μυλωνάδες κάλυπταν τους οικογενειακές ανάγκες τους και το υπόλοιπο το πουλούσαν σε ακτήμονες χωρικούς. Η πελατειακή κίνηση ήταν ιδιαίτερα αυξημένη κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, μετά το τέλος του θερισμού. Οι μυλωνάδες τότε έφταναν σε σημείο να εργάζονται νυχθημερόν. Η κατασκευή των νερόμυλων ποικίλει ανάλογα με την τοπική αρχιτεκτονική. Οι περισσότεροι ήταν λιθόκτιστοι με ορθογώνιο σχήμα και σκεπή καλυμμένη από κεραμίδια ή σχιστόλιθους. Υπήρχε τουλάχιστον ένα παράθυρο, συνήθως απέναντι από τις μυλόπετρες, για να βλέπει ο μυλωνάς καθώς τότε δεν υπήρχαν ηλεκτρικές λυχνίες. Χτιζόταν πάντα στις άκρες των ποταμών και σε σημείο που να προστατεύεται από τις πλημμύρες. Η λειτουργία ενός νερόμυλου είναι σχετικά απλή και βασίζεται σε μια σειρά μεταδιδόμενων κινήσεων. Το νερό διοχετεύεται στο νερόμυλο από το βαράρι με ορμή και δίνει ώθηση στη φτερωτή. Αυτή καθώς γυρίζει δίνει κίνηση σε ένα άξονα, ο οποίος με την σειρά του γυρνά την μυλόπετρα.

ΠΑΛΑΙΟΣ ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΜΥΡΤΙΑΣ ΘΕΡΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ

. Λόγω της μακρόχρονης χρήσης του νερόμυλου μέσα στους αιώνες, είναι φυσικό να έχουν πλαστεί πολλές φανταστικές ιστορίες και θρύλοι για αυτόν. Ο λαός πίστευε ότι στο μύλο κατοικούσαν διάβολοι, ξωτικά, καλικάντζαροι και κάθε λογής δαιμονικά.
. Λόγω της μακρόχρονης χρήσης του νερόμυλου μέσα στους αιώνες, είναι φυσικό να έχουν πλαστεί πολλές φανταστικές ιστορίες και θρύλοι για αυτόν. Ο λαός πίστευε ότι στο μύλο κατοικούσαν διάβολοι, ξωτικά, καλικάντζαροι και κάθε λογής δαιμονικά.
Το άλεσμα ήταν μία από τις ωραίες εκδηλώσεις του χωριού. Πολύ πρωί, βαθιά χαράματα, δύο τρεις ή και περισσότερες γυναίκες φόρτωναν τα γαϊδουράκια τους - όσες είχαν – όσες δεν είχαν φορτώνονταν στην πλάτη τους το άλεσμα και γρήγορα για να προλάβουν τα άλλα χωριά πήγαιναν στο μύλο. Στο μύλο κάθονταν στο τζάκι του Μυλωνά, έπλεκαν, κεντούσαν και άκουγαν τις ιστορίες του πάντοτε καλοκάγαθου Μυλωνά. 'Ιστορίες για στοιχειά, για ζούδια, για φωτιές και για φαντάσματα.
Το άλεσμα ήταν μία από τις ωραίες εκδηλώσεις του χωριού. Πολύ πρωί, βαθιά χαράματα, δύο τρεις ή και περισσότερες γυναίκες φόρτωναν τα γαϊδουράκια τους - όσες είχαν – όσες δεν είχαν φορτώνονταν στην πλάτη τους το άλεσμα και γρήγορα για να προλάβουν τα άλλα χωριά πήγαιναν στο μύλο. Στο μύλο κάθονταν στο τζάκι του Μυλωνά, έπλεκαν, κεντούσαν και άκουγαν τις ιστορίες του πάντοτε καλοκάγαθου Μυλωνά. 'Ιστορίες για στοιχειά, για ζούδια, για φωτιές και για φαντάσματα.
Ο εξοπλισμός του νερόμυλου βασίζεται σε τρία μέρη, το πρώτο αφορά την διοχέτευση του νερού στο μύλο και αποτελείται από το μυλαύλακο, το βαράρι και το σιφούνι, το δεύτερο είναι το κινητικό μέρος του μύλου που αποτελείται από τη φτερωτή, τον άξονα και τα εξαρτήματά τους και τέλος το αλεστικό μέρος που περιλαμβάνει τις μυλόπετρες, τη σκαφίδα, την αλευροθήκη και άλλα βοηθητικά εξαρτήματα. Τέλος υπάρχουν κάποια συστήματα στήριξης, λοιπά εργαλεία και εξαρτήματα των οποίων οι ονομασίες ποικίλουν ανά περιοχή. Ο μυλωνάς έπρεπε να ξέρει να επισκευάζει ή να αντικαθιστά συνεχώς τα ξύλινα εξαρτήματα και τα εργαλεία. Το φαινομενικά απλό αυτό σύστημα για να κινηθεί ήθελε δεκάδες ξύλινες σφήνες, καρφιά και σανίδια. Oλα αυτά έπρεπε να τα κατασκευάσει μόνος του και μόνος του να τα τοποθετήσει. Την ίδια φροντίδα ήθελαν και τα μυλολίθια. Οι στρογγυλές αυτές πελεκημένες πέτρες ήθελαν ιδιαίτερη προσοχή να μην ανάψουν από την κίνηση. Φροντίδα ήθελε και η ροή του νερού. Δεν έπρεπε να πέσει ούτε μια σταγόνα στο άλεσμα γιατί θα καταστρέφονταν.
Ο εξοπλισμός του νερόμυλου βασίζεται σε τρία μέρη, το πρώτο αφορά την διοχέτευση του νερού στο μύλο και αποτελείται από το μυλαύλακο, το βαράρι και το σιφούνι, το δεύτερο είναι το κινητικό μέρος του μύλου που αποτελείται από τη φτερωτή, τον άξονα και τα εξαρτήματά τους και τέλος το αλεστικό μέρος που περιλαμβάνει τις μυλόπετρες, τη σκαφίδα, την αλευροθήκη και άλλα βοηθητικά εξαρτήματα. Τέλος υπάρχουν κάποια συστήματα στήριξης, λοιπά εργαλεία και εξαρτήματα των οποίων οι ονομασίες ποικίλουν ανά περιοχή. Ο μυλωνάς έπρεπε να ξέρει να επισκευάζει ή να αντικαθιστά συνεχώς τα ξύλινα εξαρτήματα και τα εργαλεία. Το φαινομενικά απλό αυτό σύστημα για να κινηθεί ήθελε δεκάδες ξύλινες σφήνες, καρφιά και σανίδια. Oλα αυτά έπρεπε να τα κατασκευάσει μόνος του και μόνος του να τα τοποθετήσει. Την ίδια φροντίδα ήθελαν και τα μυλολίθια. Οι στρογγυλές αυτές πελεκημένες πέτρες ήθελαν ιδιαίτερη προσοχή να μην ανάψουν από την κίνηση. Φροντίδα ήθελε και η ροή του νερού. Δεν έπρεπε να πέσει ούτε μια σταγόνα στο άλεσμα γιατί θα καταστρέφονταν.
Εκτός από τη μηχανή, φροντίδα ήθελε και το κτίριο το οποίο διαρκώς υπέφερε από την υγρασία και τις ρίζες των πλατάνων. Οι μύλοι ήταν συνήθως μικρά πέτρινα η ξύλινα κτίρια σκεπασμένα με πέτρες ή τσίγκους και εκτός από τον κυρίως χώρο όπου λειτουργούσε η μηχανή, δίπλα του ήταν χτισμένα διάφορα κτίρια για την αποθήκευση του καρπού, τη διαμονή των ανθρώπων και τον σταβλισμό των ζώων. Oλα αυτά ήταν στη φροντίδα του μυλωνά και περισσότερο απ' όλα ήταν η φροντίδα της κάναλης, του μεγαλειώδους αυτού ξύλινου σωλήνα που οδηγούσε το νερό στη φτερωτή. Η κάναλη ήταν το πιο λεπτό εξάρτημα του μύλου και ήθελε ιδιαίτερη προσοχή γιατί η επισκευή της απαιτούσε ιδιαίτερο κόστος και πολύ κόπο.
Εκτός από τη μηχανή, φροντίδα ήθελε και το κτίριο το οποίο διαρκώς υπέφερε από την υγρασία και τις ρίζες των πλατάνων. Οι μύλοι ήταν συνήθως μικρά πέτρινα η ξύλινα κτίρια σκεπασμένα με πέτρες ή τσίγκους και εκτός από τον κυρίως χώρο όπου λειτουργούσε η μηχανή, δίπλα του ήταν χτισμένα διάφορα κτίρια για την αποθήκευση του καρπού, τη διαμονή των ανθρώπων και τον σταβλισμό των ζώων. Oλα αυτά ήταν στη φροντίδα του μυλωνά και περισσότερο απ' όλα ήταν η φροντίδα της κάναλης, του μεγαλειώδους αυτού ξύλινου σωλήνα που οδηγούσε το νερό στη φτερωτή. Η κάναλη ήταν το πιο λεπτό εξάρτημα του μύλου και ήθελε ιδιαίτερη προσοχή γιατί η επισκευή της απαιτούσε ιδιαίτερο κόστος και πολύ κόπο.
ΕΔΩ ΜΕ ΑΝΟΙΧΤΑ ΤΑ ΝΕΡΑ....!!!
ΕΔΩ ΜΕ ΑΝΟΙΧΤΑ ΤΑ ΝΕΡΑ....!!!
Τα κτίσματα των υδροκίνητων εργαστηρίων είναι απλά, με στοιχεία στη δόμηση και στέγαση ανάλογα με την τοπική αρχιτεκτονική. Ο σταυρός, τα αρχικά του ονόματος ιδιοκτήτη κι η χρονολογία κατασκευής του μύλου χαράσσονται συνήθως σε πλάκα πάνω απ’ την είσοδο του νερόμυλου. Αντίστοιχα, στους ευρωπαϊκούς νερόμυλους, που συνήθως ανήκαν στους τοπικούς άρχοντες ή σε εκκλησιαστικά κέντρα, υπάρχει το σχετικό εραλδικό σύμβολο. Το δίκαιο του νερού όριζε αυστηρά τη χρήση του για τη λειτουργία του νερόμυλου, σε συνδυασμό με το πότισμα των καλλιεργειών.
Τα κτίσματα των υδροκίνητων εργαστηρίων είναι απλά, με στοιχεία στη δόμηση και στέγαση ανάλογα με την τοπική αρχιτεκτονική. Ο σταυρός, τα αρχικά του ονόματος ιδιοκτήτη κι η χρονολογία κατασκευής του μύλου χαράσσονται συνήθως σε πλάκα πάνω απ’ την είσοδο του νερόμυλου. Αντίστοιχα, στους ευρωπαϊκούς νερόμυλους, που συνήθως ανήκαν στους τοπικούς άρχοντες ή σε εκκλησιαστικά κέντρα, υπάρχει το σχετικό εραλδικό σύμβολο. Το δίκαιο του νερού όριζε αυστηρά τη χρήση του για τη λειτουργία του νερόμυλου, σε συνδυασμό με το πότισμα των καλλιεργειών.
Ελάχιστοι μόνο νερόμυλοι βρίσκονται και σήμερα σε λειτουργία στην περιοχή του Δήμου Θέρμου, όπως και οι νεροτριβές που λειτουργούν σε συνάφεια με τους λειτουργούντες νερόμυλους. Ενας από αυτούς είναι ο νερομυλος - νεροτριβή Κωνσταντόπουλου οπου οι πρόγονοι του χειρίζοταν τους παλιούς νερόμυλους της Μυρτιάς. Αυτός συνεχίζει μια παράδοση που φαίνεται καταδικασμένη να χαθεί στην λήθη του Χρόνου
Ελάχιστοι μόνο νερόμυλοι βρίσκονται και σήμερα σε λειτουργία στην περιοχή του Δήμου Θέρμου, όπως και οι νεροτριβές που λειτουργούν σε συνάφεια με τους λειτουργούντες νερόμυλους. Ενας από αυτούς είναι ο νερομυλος - νεροτριβή Κωνσταντόπουλου οπου οι πρόγονοι του χειρίζοταν τους παλιούς νερόμυλους της Μυρτιάς. Αυτός συνεχίζει μια παράδοση που φαίνεται καταδικασμένη να χαθεί στην λήθη του Χρόνου
Ο Κύριος Κωνσταντόπουλος μας ξενάγησε στο χώρο της νεροτριβής χαλιών - νερόμυλου
Ο Κύριος Κωνσταντόπουλος μας ξενάγησε στο χώρο της νεροτριβής χαλιών - νερόμυλου

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Ο ΜΥΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ Ο ΠΙΟ ΓΝΩΣΤΟΣ ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ  ΠΟΥ ΤΕΛΕΙ ΥΠΟ ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

«Η τέχνη της άλεσης»
«Η τέχνη της άλεσης»

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΑΛΛΟΣ ΕΝΑΣ ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΛΙΓΟ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΡΜΟ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΠΕΤΡΟΧΩΡΙ ΚΑΙ ΠΡΙΝ ΣΤΡΙΨΟΥΜΕ ΠΡΟΣ ΠΡΙΟΝΑΙΙΚΑ

Ο νερόμυλος του Κατσαπρόκου ή Μαυρογένη βρίσκεται σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία 2 μόλις χιλιόμετρα από την πόλη της Κυπαρισσίας, πάνω στον επαρχιακό δρόμο που οδηγεί στα χωριά της ορεινής Τριφυλίας. Ο Παλιός Νερόμυλος αναστηλώθηκε με αγάπη, μεράκι και απόλυτο σεβασμό στην ιστορία του και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του. Ο μύλος, που λειτουργούσε πριν το 1850,έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της προβιομηχανικής περιόδου από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων το 2012 και είναι έργο ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Η διαφύλαξη της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς είναι φιλοσοφία ζωής για τους ιδιοκτήτες του Παλιού Νερόμυλου, την οικογένεια Νίκου Ιμιρζιάδη. Η αναστήλωση δεν είναι μόνο κτηριακή, ο παλιός μηχανισμός συντηρήθηκε και λειτουργεί και με τη βοήθεια υπόγειας δεξαμενής νερού ο νερόμυλος αλέθει πάλι σιτάρια από ντόπιους καλλιεργητές. Το νερό ξανακυλά στην παλιά διαδρομή του και αφού ολοκληρώσει το έργο του, ανακυκλώνεται !! Ο νερόμυλος λειτουργεί και σαν ένα μικρό μουσείο. Όλος ο εξοπλισμός και τα εργαλεία του που συντηρήθηκαν όπως επίσης και πολλά παλιά αντικείμενα,έγγραφα και ενθύμια εκθέτονται στους τρεις χώρους του. Μνημείο της φύσης είναι και το κτήμα του μύλου, αγνό και παρθένο έδαφος που ποτέ δεν έχει καλλιεργηθεί, γεμάτο ξινά και μυριστικά, λιακωτά και σκιερές αυλές, το μικρό ποταμάκι με τα πλατάνια και με μια πανέμορφη φύση γύρω του. Ο νερόμυλος αλέθει κάθε ημέρα, με τη χρήση του νερού, με τον παλιό μηχανισμό και τον εξοπλισμό που συντηρήθηκαν. Στον Παλιό Νερόμυλο λειτουργεί επίσης παραδοσιακό καφενείο και μαγαζάκι με παραδοσιακά τοπικά προϊόντα. 

Τα παιδιά της πόλης βλέποντας ένα Μυλωνά, θα τον πέρναγαν για τον Άγιο Βασίλη. Κάτασπρος καθώς ανακατεύεται με το αλεύρι, κάτασπρα τα μαλλιά του, τα φρύδια του, τα ρούχα του, σωστός Άγιος Βασίλης, αλλά όχι για τα παιδιά, αλλά για τα χωριά
Τα παιδιά της πόλης βλέποντας ένα Μυλωνά, θα τον πέρναγαν για τον Άγιο Βασίλη. Κάτασπρος καθώς ανακατεύεται με το αλεύρι, κάτασπρα τα μαλλιά του, τα φρύδια του, τα ρούχα του, σωστός Άγιος Βασίλης, αλλά όχι για τα παιδιά, αλλά για τα χωριά
Ο ΜΟΧΛΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΕΚΤΡΕΠΕΤΑΙ Η ΡΟΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ . ΚΛΕΙΣΤΟ ΟΤΑΝ ΤΟ ΝΕΡΟ ΟΔΗΓΕΙΤΑΙ ΕΚΤΟΣ ΜΥΛΟΥ , ΑΝΟΙΚΤΟ ΟΤΑΝ ΤΟ ΝΕΡΟ ΟΔΗΓΕΙΤΑΙ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΦΤΕΡΩΤΗ Η ΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΜΥΛΟΠΕΤΡΕΣ. ΑΠΟ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΜΕ ΑΚΡΙΒΩΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Ο ΜΟΧΛΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΕΚΤΡΕΠΕΤΑΙ Η ΡΟΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ . ΚΛΕΙΣΤΟ ΟΤΑΝ ΤΟ ΝΕΡΟ ΟΔΗΓΕΙΤΑΙ ΕΚΤΟΣ ΜΥΛΟΥ , ΑΝΟΙΚΤΟ ΟΤΑΝ ΤΟ ΝΕΡΟ ΟΔΗΓΕΙΤΑΙ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΦΤΕΡΩΤΗ Η ΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΜΥΛΟΠΕΤΡΕΣ. ΑΠΟ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΜΕ ΑΚΡΙΒΩΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Η ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΛΙΟΥ ΜΥΛΟΥ ΜΑΣ ΞΕΝΑΓΕΙ !!
Η ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΛΙΟΥ ΜΥΛΟΥ ΜΑΣ ΞΕΝΑΓΕΙ !!
ΚΑΝΑΤΕΣ ,ΚΑΝΤΑΡΙΑ, ΝΤΑΜΙΤΖΑΝΕΣ ΜΑΣ ΘΥΜΙΖΟΥΝ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΣΙΓΟΥΡΑ ΠΙΟ ΡΟΜΑΝΤΙΚΗ
ΚΑΝΑΤΕΣ ,ΚΑΝΤΑΡΙΑ, ΝΤΑΜΙΤΖΑΝΕΣ ΜΑΣ ΘΥΜΙΖΟΥΝ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΣΙΓΟΥΡΑ ΠΙΟ ΡΟΜΑΝΤΙΚΗ
Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΞΥΛΟΦΟΥΡΝΟΣ
Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΞΥΛΟΦΟΥΡΝΟΣ
Το ψωμί που τόσο εύκολα βρίσκουμε σήμερα, τον καιρό εκείνο για να το αποκτήσεις ήταν μία διαδικασία που κράταγε έναν ολόκληρο χρόνο. Η διαδικασία αυτή περιλάμβανε την σπορά, το θερισμό, το αλώνισμα και τέλος το άλεσμα. Κάθε στάδιο είχε το δικό του κόπο, το δικό του μόχθο άλλά και την ξεχωριστή δική του γοητεία.
Το ψωμί που τόσο εύκολα βρίσκουμε σήμερα, τον καιρό εκείνο για να το αποκτήσεις ήταν μία διαδικασία που κράταγε έναν ολόκληρο χρόνο. Η διαδικασία αυτή περιλάμβανε την σπορά, το θερισμό, το αλώνισμα και τέλος το άλεσμα. Κάθε στάδιο είχε το δικό του κόπο, το δικό του μόχθο άλλά και την ξεχωριστή δική του γοητεία.