ΧΑΝΙΑ ΚΡΗΤΗΣ

Οι άνθρωποι έρχονται και φεύγουν. Γνωρίζουμε πολλούς ανθρώπους στην πορεία της ζωής μας. Όμως σπανίζουν αυτοί που μένουν σταθεροί μέσα στα χρόνια. Περνάμε διάφορες φάσεις στη ζωή μας, οι συνθήκες μεταβάλλονται, οι ανάγκες μας αλλάζουν, τα σχέδια ανατρέπονται ανά πάσα στιγμή και οι άνθρωποι πολλές φορές απομακρυνόμαστε. Μπαίνει απόσταση. Στη φυσική παρουσία των ανθρώπων. Γιατί μια φιλία δεν χάνεται μόνο λόγω απόστασης, όσα χιλιόμετρα κι αν μπουν ανάμεσα στους ανθρώπους. Ο παιδικός μου φίλος Χρήστος αντικατροπτίζει όσο πιο κρυστάλλινα γίνεται αυτά τα δεδομένα. Γέννημα θρέμα Πλατεία Αττικής και μες στον λαβύρινθο των πολυόροφων απρόσωπων πολυκατοικιών τα σπίτια μας μόλις 250 μέτρα μακρυά. Από την πρώτη δημοτικού μαζί εως τώρα στα 44 μας χρόνια. Όλα μαζί. Την τελευταία δεκαετία εγκατέλειψε το κλεινόν άστυ και ζεί ευτυχισμένος με την όμορφη οικογένεια του λίγο έξω από τα Χανιά σε μία όμορφη μονοκατοικία στο Ακρωτήρι .Όπως όλες οι σχέσεις, έτσι και οι φιλικές, χρειάζονται την προσοχή μας. Ένα όμορφο λουλούδι που χρειάζεται το σκάλισμα του, το νερό του, το λιπασμά του. 

Πήραμε το αεροπλάνο λοιπόν για Χανιά και σε λιγότερο από μια ώρα μας περίμενε ένα ηλιόλουστο πρωινό στην καταπράσινη από τις ξυνίδες αυλή του Χρήστου. Αν και θεωρείται φυτό εισβολέας η οξαλίδα ή ξινοτρίφυλλο ή ξινήθρα ή ξυνίδα μοιάζοντας με το τριφύλλι και σε συνδιασμό με τα λαμπερά από τον ήλιο κίτρινα άνθη της στόλισε το οπτικό μας πεδίο.

Στο σπίτι, μας υποδέχθηκε η Βίκυ, γυναίκα του Χρήστου και κουμπάρα μου,τα παιδιά βλέπετε τα πάντρεψα εγώ. Απολαύσαμε το πρωινό και τον ζεστό μυρωδάτο γαλλικό καφέ που έφτιαξε για μας . 

Η Βίκυ βέρα χανιώτισσα κρητικοπούλα με χαρακτηριστικά μινωικά, λυγερόκορμη, μελαχρινά χρώματα και ελληνικη μύτη δεν άργησε να βγάλει την σπιτική ρακί την οποία και γευτήκαμε μέχρι να επιστρέψει από την εργασία του ο Χρήστος. 

Το μεσημέρι πλησίαζε και έχοντας φτάσει να φλυαρούμε η μύτη μας ''έσπασε'' από τα αχνιστά λαζάνια και την μυρωδάτη μανιταρόπιτα .Τι άλλο να ζητήσει κανείς για να έχει ευδαιμονία... αγαπημένα πρόσωπα , ρακή , καλό φαγητό, ζεστό σπιτικό...πραγματικά ευτυχισμένες στιγμές.

Η επόμενη μέρα δεν μας έκανε την χάρη, μελανοφόρα σύννεφα είχαν σκεπάσει τον ουρανό και βροχή έπεφτε άλλοτε ήσυχα άλλοτε πιο δυνατά. Ετοιμαστήκαμε και ξρκινήσαμε να επισκεφθούμε την παλιά πόλη των Χανίων. 

Τα Χανιά είναι από τις αρχαιότερες πόλεις στην Κρήτη, με πλούσια και πολυτάραχη ιστορία. Σήμερα είναι η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη του νησιού, μια πόλη που έχει διατηρήσει την παραδοσιακή της αρχιτεκτονική και διατηρεί τα περισσότερα μνημεία της από την εποχή των Ενετών και των Τούρκων.  Eίναι η τοποθεσία σύμφωνα με την οποία οι Μινωίτες έκτισαν την "Κυδωνία". Η περιοχή ήταν κατοικημένη από τη Νεολιθική εποχή. Η πόλη αποτέλεσε μετά τη Μινωική εποχή μια σημαντική πόλη-κράτος με όρια από τη θάλασσα μέχρι τους πρόποδες των Λευκών Ορέων. Οι πρώτοι αποικιστές από την ηπειρωτική Ελλάδα ήταν οι Δωριείς γύρω στο 1100 π.Χ. Το 69 π.Χ. ο Ρωμαίος πρόξενος Καικίλιος Μέτελλος (Caecilius Metellus) κατέλαβε την Κυδωνία, η οποία έλαβε προνόμια ανεξάρτητης πόλης-κράτους από τους Ρωμαίους,

Για την βυζαντινή περίοδο δεν υπάρχουν αρκετές καταγραφές. Κατά την Αραβοκρατία (827 - 961 μ.Χ.) που ακολούθησε η μικρή πόλη πιθανά ονομαζόταν Rabdh el Djobh (Τυρούπολη, πόλη του τυριού) ή Al Hanim. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι Χριστιανικοί πληθυσμοί μετακινήθηκαν προς τα ορεινά του νομού λόγω των διωγμών και αυτονομήθηκαν εκμεταλλεύοντας το φυσικό τους περιβάλλον.Όπως θα δούμε και παρακάτω εμφανή είναι τα σημάδια αυτής της εκμετάλλευσης σε όλο το ορεινό μέτωπο στο οποίο βρίσκονται διάσπαρτες πολυάριθμες πεζούλες. Ο Βυζαντινός στρατηγός Νικηφόρος Φωκάς επανέκτησε την Κρήτη το 961 μ.Χ. Η δεύτερη βυζαντινή περίοδος διήρκεσε μέχρι το 1204 μ.Χ. και το όνομά της άλλαξε σε Χανιά. Οι Βυζαντινοί άρχισαν να ενισχύουν με οχυρωματικά έργα την πόλη, χρησιμοποιώντας αρχαία οικοδομικά υλικά, με σκοπό να αποτρέψουν και άλλη αραβική επιδρομή.

Μετά την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Λατίνους ( 1204 μ.Χ ), η Κρήτη δόθηκε στον  Βονιφάτιο Μαρκήσιο του Μομφερά, ο οποίος την πούλησε στους Βενετούς για 1.000 ασημένια μάρκα. Το 1252 οι Βενετοί κατάφεραν να επιβληθούν απέναντι στους ντόπιους, αλλά και στους Γενουάτες, οι οποίοι με επικεφαλής τον Κόμη της Μάλτας Ερρίκο Πεσκατόρε είχαν καταλάβει την Κρήτη. Αφού απομάκρυναν κάθε απειλή, άρχισαν να οικοδομούν την πόλη ,ακολουθώντας ενετικά πρότυπα αρχιτεκτονικής, πάνω στα ερείπια της αρχαίας Κυδωνίας προσαρμόζοντας στη γλώσσα τους το όνομα Χανιά ως La Canea. 

Ο φόβος για μια επικείμενη τουρκική επίθεση αναγκάζει τους Βενετούς να κατασκευάσουν μια νέα μεγαλύτερη οχύρωση. Τα νέα έργα αρχίζουν στα μέσα του 16ου αιώνα και περιλαμβάνουν τα ενετικά τείχη, την τάφρο, τους προμαχώνες (του Αγίου Νικολάου του Μώλου, του San Salvatore, του Αγίου Δημητρίου, της Sabbionara, της Piatta Forma και της Santa Lucia) το φρούριο του Φιρκά, το λιμενοβραχίονα καθώς και άλλα έργα και κτίρια που κατασκευάζονται αυτή την περίοδο.

Χτίζονται νέοι ναοί, όπως ο Άγιος Ρόκκος, ανεγείρονται δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, επεκτείνεται το υδραγωγείο και κατασκευάζονται νέες δεξαμενές.

Η ανέγερση του ναού έγινε το 1630, πιθανόν μετά την εκδήλωση επιδημίας πανώλης, καθώς ο Άγιος Ρόκκος ήταν ο προστάτης των Χανίων από την πανώλη. Κάτω από το γείσο υπάρχει η επιγραφή:

DEO O(PTIMO).M.(AXIMO) ET D(IVO). ROCCO DICATVM. M.D.CXXX.

ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟ ΚΑΙ ΜΕΓΙΣΤΟ ΘΕΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΡΟΚΚΟ 1630

.

Κατά την Tουρκοκρατία λειτούργησε ως στρατιωτικό φυλάκιο, ενώ κατά τη διάρκεια της Κρητικής Πολιτείας και μέχρι το 1925 ως σταθμός χωροφυλακής.

Το 1551 μάλιστα, ο βενετός διοικητής μετέφερε το νερό στην πόλη, στη μοναδική κρήνη που υπήρχε στην πλατεία Συντριβανίου. 

Τότε κτίζονται τα ενετικά νεώρια ( αρσενάλια).Το λιμάνι των Χανίων αποκτά την όψη που φέρει μέχρι σήμερα και μεταξύ του 1595-1601 αποκτά το φάρο.

Το αστικό κέντρο των Χανίων διαμορφώθηκε με τα μεγάλα έργα του 16ου αιώνα. Το 1583 η πόλη είχε πληθυσμό 8.200 κατοίκους, καθολικούς και ορθοδόξους. Οι σχέσεις των δύο λαών δοκιμάστηκαν μέσα από 27 επαναστάσεις στη διάρκεια της Ενετοκρατίας. ( 1204 - 1645 μΧ ). Κατά τα τέλη του 16ου αιώνα, θέλοντας οι Βενετοί να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των ορθοδόξων σε μια ενδεχόμενη επίθεση των Οθωμανών παραχωρούν στους ορθοδόξους περισσότερα προνόμια. Στο πνεύμα της προσέγγισης που άρχισε να αναπτύσσεται την περίοδο αυτή εντάσσεται και η επαφή των Κρητικών με την καλλιτεχνική και πνευματική κίνηση που επικρατούσε στην αναγεννησιακή Ευρώπη. Οι επιρροές αφορούσαν τομείς, όπως οι καλές τέχνες, η λογοτεχνία η αρχιτεκτονική και προσδιόρισαν την πνευματική πορεία του νησιού σε τέτοιο βαθμό, ώστε σήμερα να μιλάμε για τη λεγόμενη ''Κρητική Αναγέννηση''

Παρόλα αυτά τα τείχη της δεν κατάφεραν να αποτρέψουν τους Οθωμανούς από το να καταλάβουν την πόλη το 1645 ύστερα από δίμηνη πολιορκία. Οι Οθωμανοί δεν ενδιαφέρθηκαν να κτίσουν μια νέα πόλη, αλλά να ταιριάξουν τις υπάρχουσες υποδομές στις δικές τους ανάγκες. Έκτισαν καινούρια τεμένη, όπως το Τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν (Γιαλί Τζαμισί), και κατασκεύασαν κρήνες, λουτρά και χάνια. 

Τέλος, έχτισαν δημόσια κτίρια, όπως στρατώνες, νοσοκομεία και άλλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις και διατήρησαν την οχύρωση, επισκευάζοντας τα ρήγματα στα τείχη. Οι Τούρκοι, που αποτελούσαν την άρχουσα τάξη, εγκαταστάθηκαν στις ανατολικές συνοικίες, στο Καστέλι και στην Σπλάντζια, στην οποία βρίσκεται και το κεντρικό τζαμί της πόλης, το Χουγκιάρ Τζαμισί (Τζαμί του Ηγεμόνα), ο πρώην ναός του Αγίου Νικολάου των Δομινικανών. 

Η Σπλάντζια αποτελούσε το κέντρο της πόλης κατά την Τουρκοκρατία, καθώς ήταν η παλιά και μεγαλύτερη συνοικία των μουσουλμάνων. Στη βορειοδυτική άκρη της πλατείας υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Ρόκκου, ανατολικά της πλατείας βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, στο κέντρο της πλατείας στέκει ένας τεράστιος πλάτανος και ανάμεσα στην εκκλησία και τον πλάτανο υπάρχει μια υπόγεια στοά/κρήνη, η οποία είναι περιτριγυρισμένη από κάγκελα.Στον πλάτανο της πλατείας επί Τουρκοκρατίας ,τις πρώτες μέρες της επανάστασης στην ηπειρωτική Ελλάδα, οι Τούρκοι ανησυχώντας για μεταφορά της επανάστασης στο νησί, απαγχόνισαν το δραστήριο επίσκοπο Κισσάμου Μελχισεδέκ Δεσποτάκη (19 Μαΐου 1821) .Στην πλατεία υπάρχει μια πλάκα στη μνήμη του.

Οι χριστιανοί και οι Εβραίοι εγκαθίστανται στις δυτικές κυρίως συνοικίες, στον Τοπανά και στη λεγόμενη Εβραϊκή. Έτσι, η συμβίωση των δύο λαών είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα πολύχρωμο μωσαϊκό στην πόλη των Χανίων. Στις αρχές του 19ου αιώνα  τα Χανιά γνωρίζουν οικονομική άνθηση και αναπτύσσονται. Οικοδομούνται νέα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια που ακολουθούν τα σύγχρονα ρεύματα του Νεοκλασικισμού και η πόλη επεκτείνεται έξω από τα όρια των οχυρώσεων.

ΕΝΕΤΙΚΗ ΠΥΛΗ

Το βενετσιάνικο λιμάνι με το φάρο και η παλιά πόλη στο κέντρο έχουν χαρίσει λοιπόν στα Χανιά τη φήμη της πιο γραφικής πόλης στην Κρήτη. Χωρίς να μένουν πίσω στις εξελίξεις των καιρών, τα Χανιά φιλοξενούν χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο και δυνατότητες που προσφέρουν παράλληλα για  παρακολούθηση πολιτισμικών εκδηλώσεων και για διασκέδαση είναι πολυποίκιλες και πολυάριθμες.

Βέβαια τα διαμάντια των Χανίων δεν εξαντλούνται έτσι απλά σε ένα μικρό περίπατο. Η βροχερή ημέρα δεν ήταν σύμμαχος οπότε και κατευθυνθήκαμε στο Παλλας για coffee and more....

Η συνέχεια ήταν προγραμματισμενη για μεσημεριανό φαγητό στην κρητική παραδοσιακη ταβέρνα ''Αιμιλία'' στο ορεινό χωριό Ζούρβα που βρίσκεται νότια στην ενδοχώρα του νησιού 24 χιλιόμετρα από την πόλη των Χανίων στο βάθος της γραφικής κοιλάδας του Κεριτή, στις παρυφές της οροσειράς των Λευκών Ορέων, σε υψόμετρο 570μ. Η πρόσβαση γίνεται μέσω του πανέμορφου φαραγγιού του ιστορικού Θερίσου.

Έξοδος λοιπόν από δυτικά και κατεύθυνση πρός φαράγγι Θερίσσου

Το φαράγγι του Θερίσσου βρίσκεται περίπου 6 χλμ. νοτίως των Χανίων, μεταξύ των χωριών Περιβόλια και Θέρισσο. Το πλάτος του φαραγγιού κυμαίνεται από 15 έως 250 μ., ενώ το μήκος του είναι περίπου 9 χλμ. Το ορεινό του τμήμα χαρακτηρίζεται από γκρεμούς, χάσματα και σάρες. Κατά μήκος του φαραγγιού υπάρχει δρόμος που συνδέει τα Χανιά με τα Λευκά Όρη. Ο δρόμος αυτός και η θέση του κοντά στην πόλη των Χανίων κάνουν το φαράγγι εύκολα προσβάσιμο. Στο φαρδύτερο τμήμα κοντά στην είσοδό του σχηματίζεται μια μικρή κοιλάδα η οποία καλλιεργείται με ξυλώδη φυτά (οπωρώνες και αμπελώνες). 

Μετά από 16χλμ φιδίσιας διαδρομής παράλληλα με την κοίτη του φαραγγιού φθάσαμε στο Θέρισο ιστορικό χωριό του δήμου Χανίων που διαδραμάτισε ,λόγω της φυσικής οχυρής του θέσης,  σημαντικό ρόλο στα διάφορα επαναστατικά κινήματα της Κρήτης του 19ου αιώνα, ενώ από αυτό έλαβε την ονομασία του το 1905 το ομώνυμο κίνημα εναντίον της αρμοστείας του πρίγκιπα Γεωργίου. Στις 10 Μαρτίου του 1905, το Θέρισο αποτέλεσε την έδρα της επαναστατικής κυβέρνησης της «Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως» των Βενιζέλου, Μάνου και Φούμη εναντίον της αρμοστείας του πρίγκιπα Γεωργίου και υπέρ της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Η πείνα είχε αρχίσει να μας κάνει δύστροπους και έτσι βγάλαμε μερικές γρήγορες φωτογραφίες μεσα απο το αυτοκίνητο χωρίς να κάνουμε στάση

Η συνέχεια του ασφάλτινου δρόμου έγινε ακόμα πιο στριφογυριστή με συνεχείς υψομετρικές εναλλαγές χαρίζοντας μας φοβερή θέα προς τις βόρειες ακτές του νησιού αλλά και προς τις χιονισμένες και αγέρωχες κορυφές των Λευκών Ορεων

Πλησιάζοντας σιγά σιγά ο μικρός οικισμός της Ζούρβας φάνηκε στον ορίζοντα.......

.....άφιξη λοιπόν στην Ταβέρνα της Αιμιλίας....! 

Φοβερή ατμόσφαιρα,φιλικό προσωπικό, απίστευτα κρέατα και μαγειρευτά συνδυάζουν ένα απίστευτο γεύμα σε ένα τρομερό μέρος !!! 

Η συνέχεια στο πασίγνωστο καφέ ζαχαρόπλαστείο Κουκουβάγια στους τάφους του Βενιζέλου για το γλυκό μας!

Ζωή χωρίς φίλους που μας αποδέχονται όπως είμαστε και βρίσκονται εκεί για να μας ακούσουν και να μας σταθούν, στις καλές και τις δύσκολες στιγμές , είναι μία ζωή μισή. Μπορεί να μας χωρίζουν πολλά χιλιόμετρα από κάποιον, αλλά να τον νιώθεις συνέχεια δίπλα σου. Όπως και να είσαι ανάμεσα σε ανθρώπους που αποκαλείς φίλους και να μην υπάρχει καμία ουσιαστική σύνδεση κι επικοινωνία μεταξύ σας. Σπάνιο, ανεκτίμητο και πολύτιμο δώρο. Είναι ένας μοναδικός και ξεχωριστός τρόπος επικοινωνίας. Είναι κάτι που κυλάει αβίαστα, κάτι που μας πλημμυρίζει θετικά συναισθήματα,

Η επικοινωνία είναι ζωτικό κομμάτι. Να μπορείς να μοιραστείς με τον φίλο σου τις σκέψεις σου, τους φόβους σου, τις ανησυχίες σου, τα όνειρά σου, όλα όσα σε βαραίνουν. Να επιτρέψεις σε κάποιον να δει ποιος είσαι πραγματικά, χωρίς ντροπή ή φόβο. Χωρίς να ανησυχείς ότι θα σε χλευάσουν, θα σε εκμεταλλευτούν, θα σε απορρίψουν, θα σε προδώσουν ή θα σε εγκαταλείψουν.

Να ξέρεις ότι μπορείς να ακουμπήσεις πάνω του. Ότι κάποιος θα σε στηρίξει όταν το έχεις ανάγκη.''Πολλοί άνθρωποι θέλουν να είναι μαζί σου στην λιμουζίνα, αλλά αυτό που θέλεις είναι κάποιος που θα πάρει το λεωφορείο μαζί σου, όταν η λιμουζίνα καταστραφεί.'' ( Όπρα Γουίνεφρει'')Ότι θα σε ακούσει, θα σε καταλάβει, θα σε ενθαρρύνει. Να μπορείς να τον εμπιστευτείς. Να υπάρχει αγάπη, εχεμύθεια και ειλικρίνεια. Ο καλός φίλος θα σου πει τι είναι καλύτερο για 'σένα. Κι αυτό που είναι το καλύτερο για εσένα, δεν είναι πάντα αυτό που θες ν' ακούσεις. Ο Πλούταρχος είπε πως δεν χρειαζόμαστε κάποιον που αλλάζει όταν αλλάζουμε και συμφωνεί όταν συμφωνούμε. Αυτό μπορεί να το κάνει και η σκιά μας καλύτερα. Κι ο Arthur Brisbane επεσήμανε πως ένας καλός φίλος θα σου πει τη γνώμη του, επειδή σε νοιάζεται, αλλά ίσως να μη φαίνεται τόσο καλός φίλος αφού την πει.

ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΟΝ ΚΑΛΟ ΜΟΥ ΦΙΛΟ ΧΡΗΣΤΟ ΛΑΜΠΡΑΚΟ