Ο ΓΥΡΟΣ ΤΗΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ     Οδοιπορικό, ιστορικά μνημεία, εκκλησίες και μοναστήρια

2023-09-13

Οι λίμνες έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο στη ζωή των ανθρώπων και αναπτύχθηκε σ' αυτές πολιτισμός από την προϊστορική εποχή. Οι πεδιάδες της αιτωλικής χώρας και οι λίμνες της αποτέλεσαν τον πόλο έλξης των αιτωλικών φύλων που ζούσαν στα ορεινά, γιατί στα γόνιμα εδάφη των πεδιάδων του νότου υπήρχαν τα πλούσια βοσκοτόπια για τα κοπάδια τους και εύφορη γη για τη διατροφή τους. Αφότου όμως οι ορεινοί κάτοικοι κατέβηκαν στο νότο και εγκαταστάθηκαν εκεί μόνιμα, ίδρυσαν συνοικισμούς και πόλεις και άλλαξαν τον τρόπο ζωής τους.

Στην περιοχή υπάρχουν σημαντικές αρχαιότητες (Θέρμο, Θεστιείς, Βουκάτιο, Τριχώνιο κ.ά.), τουλάχιστον 16 βυζαντινά και μεταβυζαντινά ιστορικά μνημεία, μονές και ναοί που χρονολογούνται από τον 12° έως και τον 18° αιώνα, καθώς και ιαματικά λουτρά. Γύρω από την λίμνη υπάρχουν πολλά χωριά και οικισμοί πνιγμένα στα νερά, τα πλατάνια, τα λιοστάσια και τις λεμονοπορτοκαλιές, με ασπρισμένα ή πέτρινα παραδοσιακά σπίτια.

Ξεκινώντας με αυτοκίνητο από την πόλη του Αγρινίου που είναι το μεγαλύτερο αστικό και εμπορικό κέντρο κοντά στη λίμνη και ακολουθώντας το δρόμο προς το Θέρμο, ανατολικά, ο πρώτος και σημαντικότερος οικισμός που συναντάμε στα βόρεια της Τριχωνίδας είναι το Παναιτώλιο, το μεγαλύτερο χωριό της Τριχωνίδας, γενέτειρα πατρίδα του μεγάλου Έλληνα γλύπτη Χρήστου Καπράλου. Αποτελεί Τοπικό Διαμέρισμα του Καποδιστριακού Δήμου Θεστιέων. Το Παναιτώλιο είναι μια ευχάριστη κωμόπολη με πολλά καλοχτισμένα πέτρινα σπίτια. 

Περιποιημενοι κήποι στο Παναιτώλιο
Περιποιημενοι κήποι στο Παναιτώλιο

Στα ανατολικά του Παναιτωλίου, στις παρυφές της λίμνης βρίσκονται τα Αμπάρια, όπου είχε αναπτυχθεί από πολύ παλιά εμπόριο χελιών και άλλων ψαριών. Άλλωστε το τοπωνύμιο Αμπάρια πιστεύεται ότι διασώζει παραφθαρμένη τη λέξη «εμπόριο».

Η ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗ ΘΕΣΗ ΑΜΠΑΡΙΑ
Η ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗ ΘΕΣΗ ΑΜΠΑΡΙΑ

Στα Αμπάρια ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί τα ψάρια της λίμνης στο παραλίμνιο ταβερνάκι και να απολαύσει το μαγευτικό σκηνικό που συνθέτουν η οργιώδης βλάστηση, τα κελαηδίσματα των πουλιών, τα ψαροκάικα, τα πυροφάνια και ο ακατάπαυστος φλοίσβος. Εδώ υπήρχε το παλιό αντλιοστάσιο του Παναιτωλίου, το οποίο ανακαινίστηκε και μετατράπηκε σε ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ (ΚΕ.ΠΕ.ΤΡΙ.).

ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΣ
ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΣ

Στο ΚΕ.ΠΕ.ΤΡΙ. λειτουργούν εκθεσιακός χώρος, αίθουσα προβολής διαφανειών και video καθώς και εργαστήριο ανάλυσης ποιότητας νερού. Εδώ γίνεται το μάθημα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στους μαθητές σχολείων που επισκέπτονται το Κέντρο, από όλη την Ελλάδα. Στον εκθεσιακό χώρο βρίσκονται θεματικοί πίνακες με φωτογραφίες και κείμενα σχετικά με τους Ασβεστούχους Βάλτους, τη λίμνη και την ευρύτερη περιοχή, τις δράσεις του Προγράμματος LIFE-ΦΥΣΗ και τις δραστηριότητες των κατοίκων, ενυδρείο με τα ψάρια της λίμνης καθώς και μακέτα της υδρολογικής λεκάνης της λίμνης Τριχωνίδας. Εδώ επίσης βρίσκεται και το εκθετήριο των ντόπιων, ποιοτικών, παραδοσιακών προϊόντων που παράγει ο νεοσύστατος Γυναικείος Συνεταιρισμός Παναιτωλίου. Ο επισκέπτης μπορεί να αγοράσει γλυκά κουταλιού, τραχανά, χυλοπίτες και άλλες σπιτικές λιχουδιές, όλα φτιαγμένα με μεράκι και από αγνά υλικά.Τη νύχτα στα Αμπάρια, όταν τα φώτα ανάβουν και τα απέναντι χωριά του Αράκυνθου, καθρεφτίζονται στα νερά της λίμνης σχηματίζοντας υδάτινες πολιτείες, το θέαμα είναι φαντασμαγορικό και η εικόνα μαγική.

Συνεχίζοντας το δρόμο προς το Θέρμο συναντάμε το χωριό Καινούργιο, που είναι σήμερα η έδρα του Δήμου Θεστιέων. Βόρεια του χωριού, χτισμένη σε απόκρημνη κορυφή, η Ακρόπολη των Θεστιέων, που δεν ήταν μόνο μια φυσικά οχυρή θέση αλλά και μια καταπληκτική βίγλα με θέα σε ολόκληρη την Τριχωνίδα και τη λεκάνη του κάτω ρου του Αχελώου μέχρι τις κορυφές του Αράκυνθου και του Παναιτωλικού. Η Ακρόπολη της αρχαίας πόλης έφερε το όνομα του μυθικού βασιλιά Θέστιου.

Στα αριστερά η Ακρόπολη Θεστιέων δεξιά το Παναιτωλικό όρος και στους πρόποδες το χωριό Καινούργιο
Στα αριστερά η Ακρόπολη Θεστιέων δεξιά το Παναιτωλικό όρος και στους πρόποδες το χωριό Καινούργιο
Από το Καινούργιο Αιτωλοακαρνανίας στρίβουμε αριστερά και μετά από 6χλμ φτάνουμε στο χωριό Βλοχός, από όπου ο λόφος απέχει 2χλμ προς Βορρά. Υπάρχει δρόμος που πάει μέχρι το μοναστηρι, στενός αλλά ασφαλτοστρωμένος.
Από το Καινούργιο Αιτωλοακαρνανίας στρίβουμε αριστερά και μετά από 6χλμ φτάνουμε στο χωριό Βλοχός, από όπου ο λόφος απέχει 2χλμ προς Βορρά. Υπάρχει δρόμος που πάει μέχρι το μοναστηρι, στενός αλλά ασφαλτοστρωμένος.
Οι απότομοι βράχοι που περιβάλλουν το λόφο έκαναν απροσπέλαστη την ακρόπολη και, έτσι, τα τείχη ήταν αναγκαία μόνο από τα νότια και τα δυτικά. Σε αυτή την πλευρά διατηρούνται σε όλο της το μήκος αρκετοί δόμοι χωρίς πύργους
Οι απότομοι βράχοι που περιβάλλουν το λόφο έκαναν απροσπέλαστη την ακρόπολη και, έτσι, τα τείχη ήταν αναγκαία μόνο από τα νότια και τα δυτικά. Σε αυτή την πλευρά διατηρούνται σε όλο της το μήκος αρκετοί δόμοι χωρίς πύργους
Για περισσοτερες πληροφορίες για το Αρχαίο Θέστιον ακολουθείστε τον σύνδεσμο από κάτω

Η περιοχή και το ύψωμα, από τα βυζαντινά χρόνια μέχρι και σήμερα αναφέρονται με το όνομα Βλοχός. Στην περιοχή λειτουργεί ξενώνας και παραδοσιακό εστιατόριο. Εκεί βρίσκεται επίσης η μονή της Παναγίας του Βλοχού. Κάθε χρόνο, το μήνα Σεπτέμβρη, στο Δήμο Θεστιέων γίνονται εκδηλώσεις με το όνομα Θέστια.

Τρία χλμ. ανατολικά του Καινούργιου συναντάμε το χωριό Παράβολα όπου υπήρχε η αρχαία αιτωλική πόλη Βουκάτιο. Στο ύψωμα πάνω από το νεκροταφείο του χωριού σώζονται ερείπια των τειχών της Ακρόπολης του Βουκάτιου. Δίπλα στα τείχη η εκκλησία της Παναγιάς του Κάστρου, των ύστερων βυζαντινών χρόνων.

Αρχαίο αιτωλικό οχυρό, στο λόφο Βουκάτιο, πάνω από την κωμόπολη της Παραβόλας. Σήμερα σώζονται μέρος των τειχών καθώς κι ένας ημικυκλικός πύργος με πανοραμική θέα προς τον κάμπο και τη λίμνη Τριχωνίδα. Μέσα στο κάστρο βρίσκεται παλαιοχριστιανικός ναός και το κοιμητήριο της Παραβόλας.
Αρχαίο αιτωλικό οχυρό, στο λόφο Βουκάτιο, πάνω από την κωμόπολη της Παραβόλας. Σήμερα σώζονται μέρος των τειχών καθώς κι ένας ημικυκλικός πύργος με πανοραμική θέα προς τον κάμπο και τη λίμνη Τριχωνίδα. Μέσα στο κάστρο βρίσκεται παλαιοχριστιανικός ναός και το κοιμητήριο της Παραβόλας.
ΚΑΣΤΡΟ  ΒΟΥΚΑΤΙΟΝ
ΚΑΣΤΡΟ ΒΟΥΚΑΤΙΟΝ
 Η θέα μέσα από τις πολεμίστρες είναι καταπληκτική.
Η θέα μέσα από τις πολεμίστρες είναι καταπληκτική.

Στην Παραβόλα γίνονται κάθε χρόνο στο τέλος του καλοκαιριού εκδηλώσεις, τα "Βουκάτεια". Από την Παράβολα μπορεί κανείς να φθάσει οδικώς στο χωριό Περιστέρι και από εκεί να ανεβεί ως το καταφύγιο του Ορειβατικού Συλλόγου του Αγρινίου όπου μπορεί να φιλοξενηθεί, αρκεί να ζητήσει την άδεια από τον Ορειβατικό Σύλλογο. 

Η Παραβόλα από ψηλά
Η Παραβόλα από ψηλά
Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου
Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου
Το περίτεχνο καμπαναριό του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου
Το περίτεχνο καμπαναριό του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου
Εθελοντικός Πυροσβεστικός Σταθμός Παραβόλας
Εθελοντικός Πυροσβεστικός Σταθμός Παραβόλας

Μετά την Παράβολα μπαίνουμε σε μια μεγάλη ορεινή ενότητα, που μέχρι τις αρχές του αιώνα μας ακουγόταν με το όνομα Απόκουρο. Πρώτο χωριό που συναντάμε η Νερομάνα, που πήρε το όνομα της από το μεγάλο κεφαλάρι. Το χωριό ήταν ονομαστό για τις βιοτεχνίες του νερού, από όπου περνούσαν οι ελιές, τα δημητριακά και τα υφαντά όλης της ορεινής Τριχωνίδας. Σήμερα υπάρχουν ακόμα νερόμυλοι, νεροτριβές και μαντάνια. Νότια της Νερομάνας βρίσκεται ο μισογκρεμισμένος Βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων (14ος αιώνας).

Ένα σημείο όπου η λίμνη Τριχωνίδα απλώνεται μπροστά σου σε μακαρία ηρεμία...
Ένα σημείο όπου η λίμνη Τριχωνίδα απλώνεται μπροστά σου σε μακαρία ηρεμία...
Στον μισογκρεμισμένο νάρθηκα, πλήρως εκτεθειμένες στα καιρικά φαινόμενα, προβάλλουν υπέροχες οι Παλαιολόγειες Αγιογραφίες με τη Δευτέρα Παρουσία, τους χορούς των Προφητών και των Δικαίων κ.α.
Στον μισογκρεμισμένο νάρθηκα, πλήρως εκτεθειμένες στα καιρικά φαινόμενα, προβάλλουν υπέροχες οι Παλαιολόγειες Αγιογραφίες με τη Δευτέρα Παρουσία, τους χορούς των Προφητών και των Δικαίων κ.α.
Εκεί, στον περιτοιχισμένο χώρο της Ακρόπολης του Αρχαίου Φίστυου, που βρίσκεται στα αριστερά του δρόμου που οδηγεί από τη Ντουγρί στο χωριό Νερομάνα, δύο περίπου χιλιόμετρα πρίν το χωριό, βρίσκεται το μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων, γνωστό και με το όνομα «Παλαιομονάστηρο».
Εκεί, στον περιτοιχισμένο χώρο της Ακρόπολης του Αρχαίου Φίστυου, που βρίσκεται στα αριστερά του δρόμου που οδηγεί από τη Ντουγρί στο χωριό Νερομάνα, δύο περίπου χιλιόμετρα πρίν το χωριό, βρίσκεται το μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων, γνωστό και με το όνομα «Παλαιομονάστηρο».
Το καθολικό του Μοναστηριού, βρίσκεται στο κέντρο περιβόλου, ο οποίος συμπίπτει, με την ακρόπολη του Αρχαίου Φίστυου.
Το καθολικό του Μοναστηριού, βρίσκεται στο κέντρο περιβόλου, ο οποίος συμπίπτει, με την ακρόπολη του Αρχαίου Φίστυου.
Το καθολικό, αρχικά ήταν ένας μονόχωρος, καμαροσκεπής με ημικυκλική αψίδα Ναός, που χτίστηκε τον 14ο αιώνα. Στη συνέχεια προστέθηκε τρουλλαίος νάρθηκας και αργότερα υπόστεγο με τρείς θύρες, στη Δυτική πλευρά. Στις επιφάνειες της καμάρας, διατηρούνατι σε άσχημη κατάσταση, Αγιογραφίες από το Δωδεκάορτο, υπάρχουν ακόμη στηθάρια Αγίων, αλλά και ολόσωμοι Άγιοι.
Το καθολικό, αρχικά ήταν ένας μονόχωρος, καμαροσκεπής με ημικυκλική αψίδα Ναός, που χτίστηκε τον 14ο αιώνα. Στη συνέχεια προστέθηκε τρουλλαίος νάρθηκας και αργότερα υπόστεγο με τρείς θύρες, στη Δυτική πλευρά. Στις επιφάνειες της καμάρας, διατηρούνατι σε άσχημη κατάσταση, Αγιογραφίες από το Δωδεκάορτο, υπάρχουν ακόμη στηθάρια Αγίων, αλλά και ολόσωμοι Άγιοι.

Βόρεια της Νερομάνας συναντάμε το χωριό Καλλιθέα, όπου υπάρχει και ξενώνας, στη συνέχεια ανεβαίνουμε τις πλαγιές του όρους Παναιτωλικού μέχρι το χωριό Λαμπίρι. Από το Λαμπίρι υπάρχει μονοπάτι για πεζοπορία που οδηγεί ως τις ψηλότερες κορυφές του Κατελάνου και της κυρά – Βγένας.

ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΣΤΗ ΝΕΡΟΜΑΝΑ
ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΣΤΗ ΝΕΡΟΜΑΝΑ
ΘΕΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΛΙΜΝΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ - ΚΥΡΑ ΒΓΕΝΑ
ΘΕΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΛΙΜΝΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ - ΚΥΡΑ ΒΓΕΝΑ

Από την Καλλιθέα επίσης υπάρχει δρόμος που οδηγεί στο χωριό Κρύο Νερό το οποίο βρίσκεται στους πρόποδες του Παναιτωλικού Όρους. Στο χωριό, στην περιοχή "Πανόραμα", υπάρχει παραδοσιακή ταβέρνα που ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει ντόπια εδέσματα και την εντυπωσιακή θέα της λίμνης.

ΠΑΛΙΟΣ ΕΓΚΑΤΕΛΕΙΜΕΝΟΣ ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΥΟ ΝΕΡΟ
ΠΑΛΙΟΣ ΕΓΚΑΤΕΛΕΙΜΕΝΟΣ ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΥΟ ΝΕΡΟ

Αν από την Παράβολα ακολουθήσουμε τον παραλίμνιο δρόμο, θα απολαύσουμε μια διαδρομή μέσα σε πλατάνια και λεμονοπορτοκαλιές με γραφικές ψαροταβέρνες δίπλα στη λίμνη. Στη διαδρομή συναντάμε τους συνοικισμούς Δογρί, όπου υπάρχει Ξενώνας, εστιατόρια και καφετέριες καθώς επίσης ναυταθλητικές εγκαταστάσεις και στη συνέχεια τη Βαρειά, όπου υπάρχει εστιατόριο, καφετέρια και Ξενώνας, δίπλα στη λίμνη.

ΔΟΓΡΗ  , ΤΟ  ΩΡΑΙΟΤΕΡΟ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟ ΣΗΜΕΙΟ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ
ΔΟΓΡΗ , ΤΟ ΩΡΑΙΟΤΕΡΟ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟ ΣΗΜΕΙΟ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ
ΔΟΓΡΙ
ΔΟΓΡΙ
ΤΟ ΠΙΘΑΡΙ ΧΩΡΟΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ
ΤΟ ΠΙΘΑΡΙ ΧΩΡΟΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ


Συνεχίζοντας συναντάμε το χωριό Μυρτιά.. Λίγο πριν το χωριό Μυρτιά υπάρχει το μοναστήρι της Μυρτιδιώτισας ή απλά Μονή Μυρτιάς. Στο μοναστήρι αυτό σώζονται εξαιρετικής τέχνης αγιογραφίες τεσσάρων διαφορετικών εποχών (από τον 12° μέχρι 18° αιώνα). Το ίδιο το χωριό Μυρτιά έχει δύο οικισμούς, τον Παρόδιο, που είναι ο μητρικός της και έναν παραλίμνιο, την Κάτω Μυρτιά που διατηρεί το παλιό Σλάβικο όνομα Γουρίτσα, πνιγμένη κυριολεκτικά μέσα στις πορτοκαλιές και τις ελιές. Εκεί θα βρούμε Ξενώνα με παραδοσιακό εστιατόριο, όπου μπορούμε να γευτούμε τα ψάρια της λίμνης καθώς και άλλες ντόπιες νοστιμιές. Ο Ξενώνας και το εστιατόριο είναι κτισμένα μέσα σε ένα μαγευτικό κήπο όπου υπάρχει ακόμα μια ελιά χιλίων ετών

Σε μια όμορφη τοποθεσία δίπλα στη λίμνη Τριχωνίδα, στο μέσο της διαδρομής από το Αγρίνιο προς το Θέρμο, βρίσκεται η ιερά μονή των Εισοδίων της Θεοτόκου ή Παναγίας Φανερωμένης, γνωστή ως Μονή Μυρτιάς, προσωνυμία που χρησιμοποιείται τουλάχιστον από τον 17ο αιώνα.  Ο πυρήνας της φαίνεται ότι δημιουργήθηκε στις αρχές του 12ου αιώνα, όταν κτίστηκε ο πρώτος μικρός ναός, και στα τέλη του 15ου ή στις αρχές του 16ου αιώνα, επεκτάθηκε. Στη μακραίωνη ιστορία της συνδέθηκε με σπουδαίους καλλιτέχνες που εργάσθηκαν για τη διακόσμησή της και με προσωπικότητες των γραμμάτων που φιλοξενήθηκαν στις εγκαταστάσεις της, όπως ο Κοσμάς ο Αιτωλός, που έζησε εδώ για μικρό διάστημα. Διέθετε πλούσια βιβλιοθήκη και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, σύμφωνα με την παράδοση, σε κρύπτη της λειτουργούσε κρυφό σχολειό. Το 1835, όταν όλα τα μοναστήρια της περιοχής διαλύθηκαν, παρέμεινε ως το μοναστηριακό κέντρο της Τριχωνίδας. Το 1943 πυρπολήθηκε από γερμανικά στρατεύματα και καταστράφηκαν τα συγκροτήματα των κελιών, που αποκαταστάθηκαν στη δεκαετία του 1990.
Σε μια όμορφη τοποθεσία δίπλα στη λίμνη Τριχωνίδα, στο μέσο της διαδρομής από το Αγρίνιο προς το Θέρμο, βρίσκεται η ιερά μονή των Εισοδίων της Θεοτόκου ή Παναγίας Φανερωμένης, γνωστή ως Μονή Μυρτιάς, προσωνυμία που χρησιμοποιείται τουλάχιστον από τον 17ο αιώνα. Ο πυρήνας της φαίνεται ότι δημιουργήθηκε στις αρχές του 12ου αιώνα, όταν κτίστηκε ο πρώτος μικρός ναός, και στα τέλη του 15ου ή στις αρχές του 16ου αιώνα, επεκτάθηκε. Στη μακραίωνη ιστορία της συνδέθηκε με σπουδαίους καλλιτέχνες που εργάσθηκαν για τη διακόσμησή της και με προσωπικότητες των γραμμάτων που φιλοξενήθηκαν στις εγκαταστάσεις της, όπως ο Κοσμάς ο Αιτωλός, που έζησε εδώ για μικρό διάστημα. Διέθετε πλούσια βιβλιοθήκη και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, σύμφωνα με την παράδοση, σε κρύπτη της λειτουργούσε κρυφό σχολειό. Το 1835, όταν όλα τα μοναστήρια της περιοχής διαλύθηκαν, παρέμεινε ως το μοναστηριακό κέντρο της Τριχωνίδας. Το 1943 πυρπολήθηκε από γερμανικά στρατεύματα και καταστράφηκαν τα συγκροτήματα των κελιών, που αποκαταστάθηκαν στη δεκαετία του 1990.
Σήμερα το μοναστηριακό συγκρότημα περιβάλλεται από ψηλά κτήρια με κελιά και βοηθητικούς χώρους και στο κέντρο του βρίσκεται το καθολικό. Ο ναός έχει περάσει πολλές φάσεις μέχρι να λάβει τη σημερινή του μορφή. Στον 12ο αιώνα ήταν απλός, μονόχωρος, καμαροσκεπής, εσωτερικά διακοσμημένος με τοιχογραφίες από τις οποίες σώζονται ελάχιστα τμήματα, ενώ το 1491 αγιογραφήθηκε εκ νέου από τον Ξένο Διγενή από το Μουχλί της Πελοποννήσου. Τον 16ο αιώνα οικοδομήθηκε δίπλα του νέος, μεγαλύτερος και πιο επιμελημένος ναός, δικιόνιος σταυροειδής με τρούλο, και ο παλαιός μετατράπηκε σε ιερό. Το εσωτερικό του κυρίως ναού αγιογραφήθηκε φτο 1539 από άγνωστο αλλά σημαντικό ζωγράφο, που ακολουθεί την καλλιτεχνική παράδοση της βορειοδυτικής Ελλάδας. Το 1651 προστέθηκε ο νάρθηκας, όπου σώζονται τοιχογραφίες των αρχών του 18ου αιώνα, και τότε κτίστηκε το παρεκκλήσι των Ταξιαρχών, το οποίο κατεδαφίστηκε το 1903.  Η μονή σήμερα είναι ανδρική και εορτάζει στις 21 Νοεμβρίου.
Σήμερα το μοναστηριακό συγκρότημα περιβάλλεται από ψηλά κτήρια με κελιά και βοηθητικούς χώρους και στο κέντρο του βρίσκεται το καθολικό. Ο ναός έχει περάσει πολλές φάσεις μέχρι να λάβει τη σημερινή του μορφή. Στον 12ο αιώνα ήταν απλός, μονόχωρος, καμαροσκεπής, εσωτερικά διακοσμημένος με τοιχογραφίες από τις οποίες σώζονται ελάχιστα τμήματα, ενώ το 1491 αγιογραφήθηκε εκ νέου από τον Ξένο Διγενή από το Μουχλί της Πελοποννήσου. Τον 16ο αιώνα οικοδομήθηκε δίπλα του νέος, μεγαλύτερος και πιο επιμελημένος ναός, δικιόνιος σταυροειδής με τρούλο, και ο παλαιός μετατράπηκε σε ιερό. Το εσωτερικό του κυρίως ναού αγιογραφήθηκε φτο 1539 από άγνωστο αλλά σημαντικό ζωγράφο, που ακολουθεί την καλλιτεχνική παράδοση της βορειοδυτικής Ελλάδας. Το 1651 προστέθηκε ο νάρθηκας, όπου σώζονται τοιχογραφίες των αρχών του 18ου αιώνα, και τότε κτίστηκε το παρεκκλήσι των Ταξιαρχών, το οποίο κατεδαφίστηκε το 1903. Η μονή σήμερα είναι ανδρική και εορτάζει στις 21 Νοεμβρίου.
Μοναστική πολιτεία με μακραίωνη ιστορία σε Πνευματικά παλέσματα. Χαριτωμένος τόπος.
Μοναστική πολιτεία με μακραίωνη ιστορία σε Πνευματικά παλέσματα. Χαριτωμένος τόπος.

Από τη Γουρίτσα μπορούμε συνεχίζοντας, μέσα σε ένα τοπίο εκπληκτικής ομορφιάς να δούμε τα ονομαστά θειούχα λουτρά της Μυρτιάς και το εγκαταλελειμμένο μοναστήρι του Φωτμού που βρίσκεται κοντά στις όχθες της Τριχωνίδας και χτίστηκε το 1559. Από τα λουτρά της Μυρτιάς, για όσους αγαπούν την πεζοπορία, υπάρχει μονοπάτι που οδηγεί στο Πετροχώρι.

«ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΦΩΤΜΟΥ ΑΙΤΩΛΙΑΣ – Ένα λησμονημένο μοναστήρι του 16ου αιώνα στην Τριχωνίδα»Ιερά Μονή Φωτμού Πετροχωρίου Γενέσιον της Θεοτόκου
«ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΦΩΤΜΟΥ ΑΙΤΩΛΙΑΣ – Ένα λησμονημένο μοναστήρι του 16ου αιώνα στην Τριχωνίδα»Ιερά Μονή Φωτμού Πετροχωρίου Γενέσιον της Θεοτόκου
H παραλία κοντά στη Μονή Φωτμου
H παραλία κοντά στη Μονή Φωτμου
Το μοναστήρι αυτό της Τριχωνίδας αριθμεί ζωή ορισμένων εκατοντάδων ετών, τουλάχιστον από τον 16ο αιώνα και εξής, σύμφωνα με την επιγραφική επιβεβαίωση (1589). Η πολυκύμαντη ζωή της Μονής Φωτμού ταυτίζεται με τη διαχρονική παρουσία των μεγαλυτέρων γειτονικών μονών στη Δυτική Στερεά Ελλάδα, της Μονής Μυρτιάς (12ος αι.) και της Μονής Προδρόμου Δερβέκιστας (τέλη 15ου αι.).
Το μοναστήρι αυτό της Τριχωνίδας αριθμεί ζωή ορισμένων εκατοντάδων ετών, τουλάχιστον από τον 16ο αιώνα και εξής, σύμφωνα με την επιγραφική επιβεβαίωση (1589). Η πολυκύμαντη ζωή της Μονής Φωτμού ταυτίζεται με τη διαχρονική παρουσία των μεγαλυτέρων γειτονικών μονών στη Δυτική Στερεά Ελλάδα, της Μονής Μυρτιάς (12ος αι.) και της Μονής Προδρόμου Δερβέκιστας (τέλη 15ου αι.).
Υπέροχη θέα, ναός με μεγάλη ιστορία.Η λαϊκή ονομασία Μονή του Φωτμού (πιθανότατα παρετυμολογία εκ του «Φωτεινός → Φωτ’νός → Φωτμός → Φωτμού») σχετίζεται με το φως εκ της θέσης του ή με το όνομα κάποιου Φωτεινού ή με ανάλογο τοπωνύμιο. Στην κτητορική επιγραφή αναγράφεται ότι η Μονή αφιερώνεται στην Περίβλεπτο Θεοτόκο και τιμάται το Γενέσιο της Παναγίας, στις 8 Σεπτεμβρίου.
Υπέροχη θέα, ναός με μεγάλη ιστορία.Η λαϊκή ονομασία Μονή του Φωτμού (πιθανότατα παρετυμολογία εκ του «Φωτεινός → Φωτ’νός → Φωτμός → Φωτμού») σχετίζεται με το φως εκ της θέσης του ή με το όνομα κάποιου Φωτεινού ή με ανάλογο τοπωνύμιο. Στην κτητορική επιγραφή αναγράφεται ότι η Μονή αφιερώνεται στην Περίβλεπτο Θεοτόκο και τιμάται το Γενέσιο της Παναγίας, στις 8 Σεπτεμβρίου.
Είναι ένα εξαιρετικής σπουδαιότητας Βυζαντινό μνημείο του 16-ου αιώνα
Είναι ένα εξαιρετικής σπουδαιότητας Βυζαντινό μνημείο του 16-ου αιώνα
Η Μονή Φωτμού βρίσκεται στα ΒΑ της λίμνης Τριχωνίδας κοντά στην όχθη, σε απόσταση δύο χιλιομέτρων από το Πετροχώρι Θέρμου του Δήμου Παμφίας στην Αιτωλία. Μία άλλη πρόσβαση επιτυγχάνεται από παραλίμνιο δρόμο, συνέχεια από τα Λουτρά της Κάτω Μυρτιάς, στην επαρχία Τριχωνίδα
Η Μονή Φωτμού βρίσκεται στα ΒΑ της λίμνης Τριχωνίδας κοντά στην όχθη, σε απόσταση δύο χιλιομέτρων από το Πετροχώρι Θέρμου του Δήμου Παμφίας στην Αιτωλία. Μία άλλη πρόσβαση επιτυγχάνεται από παραλίμνιο δρόμο, συνέχεια από τα Λουτρά της Κάτω Μυρτιάς, στην επαρχία Τριχωνίδα
Η Μονή Φωτμού σήμερα είναι ένα βουβό, ερημικό αλλά ζωντανό μνημείο, φορτωμένο με ιστορικές μνήμες και ας παραμένει όρθιο μόνο το καθολικό και το διαβατικό. Στο ιστορικό αυτό καθολικό της Μονής σήμερα, τουλάχιστον μία φορά το χρόνο τελείται η Θεία Λειτουργία στο ιερό θυσιαστήριο που υπέστη τα πάνδεινα από την καταλυτική επίδραση του χρόνου, αλλά και του «βέβηλου» ανθρώπου.
Η Μονή Φωτμού σήμερα είναι ένα βουβό, ερημικό αλλά ζωντανό μνημείο, φορτωμένο με ιστορικές μνήμες και ας παραμένει όρθιο μόνο το καθολικό και το διαβατικό. Στο ιστορικό αυτό καθολικό της Μονής σήμερα, τουλάχιστον μία φορά το χρόνο τελείται η Θεία Λειτουργία στο ιερό θυσιαστήριο που υπέστη τα πάνδεινα από την καταλυτική επίδραση του χρόνου, αλλά και του «βέβηλου» ανθρώπου.
Παλλάδιο πίστεως και εστία πνευματικού και εθνικού ανεφοδιασμού των κατοίκων της περιοχής αποτέλεσε  η Ιερά Μονή Φωτμού Αιτωλίας
Παλλάδιο πίστεως και εστία πνευματικού και εθνικού ανεφοδιασμού των κατοίκων της περιοχής αποτέλεσε η Ιερά Μονή Φωτμού Αιτωλίας

Επιστρέφοντας στο χωριό της Μυρτιάς, μπορούμε να επισκεφθούμε το Νερόμυλο του Θανάση Κωνσταντόπουλου που λειτουργεί από το 1771 και περνά από πατέρα σε γιο. Στο μύλο αυτό αλέθεται καλαμπόκι και σιτάρι, ενώ στη νεροτριβή του πλένονται παραδοσιακά τα κιλίμια, οι φλοκάτες και οι κουβέρτες. Οι καταρράκτες του Διχαλορέματος πέφτουν από τον απότομο βράχο της Παναγίας της Ελεούσας και τροφοδοτούν το νερόμυλο με νερό και κινητήρια δύναμη. Το καλοκαίρι οι καταρράκτες σκορπίζουν τριγύρω ανέλπιστη δροσιά.

Παλιός Νερόμυλος Μυρτιάς Τριχωνίδος
Παλιός Νερόμυλος Μυρτιάς Τριχωνίδος

Περισσσότερες πληροφορίες για τους συγκεκριμένους νερόμυλους ,αλλά και για άλλους  της ευρύτερης περιοχής θα βρείτε στον σύνδεσμο που ακολουθεί ...

Η θέα είναι φανταστική και το εκκλησάκι απλά τέλειο, εντυπωσιακά χρώματα, αξίζει μια επίσκεψη. Κρίμα που το εκκλησάκι συνήθως είναι κλειδωμένο..Η πρόσβαση είναι από το νεκροταφείο της Άνω Μυρτιάς
Η θέα είναι φανταστική και το εκκλησάκι απλά τέλειο, εντυπωσιακά χρώματα, αξίζει μια επίσκεψη. Κρίμα που το εκκλησάκι συνήθως είναι κλειδωμένο..Η πρόσβαση είναι από το νεκροταφείο της Άνω Μυρτιάς
ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ  ΜΥΡΤΙΑΣ
ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΜΥΡΤΙΑΣ
Πανέμορφη περιοχή
Πανέμορφη περιοχή
Ωραία εμπειρία. Η νεροτριβη λειτουργεί κανονικά. Είναι ευκολία για να πλύνεις κατευθείαν πολλες κουβέρτες ή φλοκάτες χωρίς κόπο
Ωραία εμπειρία. Η νεροτριβη λειτουργεί κανονικά. Είναι ευκολία για να πλύνεις κατευθείαν πολλες κουβέρτες ή φλοκάτες χωρίς κόπο

Ακολουθώντας το δρόμο που απομακρύνεται από τις όχθες της λίμνης και ανηφορίζει προς το Θέρμο φθάνουμε στην Αγία Σοφία. Το παλιό όνομα του χωριού, Μόκιστα, έχει σλαβική προέλευση και σημαίνει πρασινάδα, βλάστηση. Στο κατάφυτο με πλατάνια ρέμα της Μόκιστας λειτουργεί ακόμη και σήμερα νεροτριβή για φλοκάτες και μάλλινα. Εκεί υπάρχει καφενείο και ψησταριά. Στην ανατολική είσοδο του χωριού βρίσκονται οι εκκλησίες των Ταξιαρχών και του Αγίου Νικολάου που χτίστηκαν στα τέλη του 13ου αρχές 14ου αιώνα, από υλικά του αρχαίου ναού της Ηγεμόνης Αρτέμιδος.

Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου . Πολύ όμορφη και γραφική πετρόκτιστη εκκλησία,ολο το χωριο ειναι όμορφο και αμφιθεατρικό
Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου . Πολύ όμορφη και γραφική πετρόκτιστη εκκλησία,ολο το χωριο ειναι όμορφο και αμφιθεατρικό
Στη διαδρομή από Αγρίνιο προς Θέρμο εντυπωσιάζει ένα εξαίσιας ομορφιάς τοπίο που συναντάμε λίγο πριν την έξοδο από το χωριό Αγία Σοφία, στο σημείο που ο δρόμος διέρχεται από τον χείμαρρο Μοκιστιάνο. Είναι οι Πηγές της Αγίας Σοφίας, όπως είναι γνωστό ευρύτερα το εν λόγω τοπίο. Εδώ τα αιωνόβια πλατάνια σε αγαστή σύμπνοια με τα πηγαία νερά, τα οποία ξεπηδούν γάργαρα από μικρότερες και μεγαλύτερες πηγές σε μια ακτίνα μερικών δεκάδων μέτρων μέσα από τους βράχους στους πρόποδες της Ράχης του Αγίου Νικολάου, συνιστούν τα βασικά φυσικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν το τοπίο.
Στη διαδρομή από Αγρίνιο προς Θέρμο εντυπωσιάζει ένα εξαίσιας ομορφιάς τοπίο που συναντάμε λίγο πριν την έξοδο από το χωριό Αγία Σοφία, στο σημείο που ο δρόμος διέρχεται από τον χείμαρρο Μοκιστιάνο. Είναι οι Πηγές της Αγίας Σοφίας, όπως είναι γνωστό ευρύτερα το εν λόγω τοπίο. Εδώ τα αιωνόβια πλατάνια σε αγαστή σύμπνοια με τα πηγαία νερά, τα οποία ξεπηδούν γάργαρα από μικρότερες και μεγαλύτερες πηγές σε μια ακτίνα μερικών δεκάδων μέτρων μέσα από τους βράχους στους πρόποδες της Ράχης του Αγίου Νικολάου, συνιστούν τα βασικά φυσικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν το τοπίο.

Ξεκινώντας από Θέρμο για Αγρίνιο και μετά από 3 χλμ. βρίσκουμε την Αγ.Σοφία.Στην είσοδο του χωριού και ακριβώς μετά τους βυζαντινούς ναούς είναι μια κλειστή στροφή με πολλά πλατάνια όπου υπάρχει και γέφυρα.Εκεί ακριβώς είναι οι πηγές. 

 Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι νερόμυλοι της Αγίας Σοφίας, από τους οποίους ο ένας βρίσκεται ακριβώς δίπλα από τον εν λόγω χώρο και ο δεύτερος λίγο πιο κάτω, βρίσκονται ακόμη σε λειτουργία. Επιπλέον, τα νερά των εν λόγω πηγών κατά μήκος της διαδρομής τους επί του φυσικού τους δρόμου, στην κοίτη του Μοκιστιάνου, διασχίζουν ένα τοπίο σπάνιας φυσικής ομορφιάς μέχρι να καταλήξουν στη λίμνη Τριχωνίδα, αφού κατρακυλήσουν με πάταγο από τους εντυπωσιακούς Δίδυμους Καταρράκτες του Μοκιστιάνου που συναντούν στην πορεία τους.
Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι νερόμυλοι της Αγίας Σοφίας, από τους οποίους ο ένας βρίσκεται ακριβώς δίπλα από τον εν λόγω χώρο και ο δεύτερος λίγο πιο κάτω, βρίσκονται ακόμη σε λειτουργία. Επιπλέον, τα νερά των εν λόγω πηγών κατά μήκος της διαδρομής τους επί του φυσικού τους δρόμου, στην κοίτη του Μοκιστιάνου, διασχίζουν ένα τοπίο σπάνιας φυσικής ομορφιάς μέχρι να καταλήξουν στη λίμνη Τριχωνίδα, αφού κατρακυλήσουν με πάταγο από τους εντυπωσιακούς Δίδυμους Καταρράκτες του Μοκιστιάνου που συναντούν στην πορεία τους.
Πολύ όμορφο και χαλαρωτικό μέρος χάρη στον διακριτικό θόρυβο των μικρών καταρρακτών.
Πολύ όμορφο και χαλαρωτικό μέρος χάρη στον διακριτικό θόρυβο των μικρών καταρρακτών.
Συνάμα, τα ανθρώπινα δημιουργήματα στον εν λόγω χώρο βρίσκονται σε απόλυτη συνάφεια με το τοπίο και τονίζουν το κάλλος της περιοχής. Δύο χώροι αναψυχής κατάλληλα διαμορφωμένοι εκατέρωθεν του δρόμου που διέρχεται επί καλαίσθητου πέτρινου γεφυριού (το γεφύρι των Πηγών της Αγίας Σοφίας), διαμορφωμένου κατάλληλα για να εξυπηρετηθούν οι σύγχρονες ανάγκες επικοινωνίας της περιοχής μέσω του δρόμου που διέρχεται από το σημείο αυτό, η πλακόστρωτη πλατεία με την πέτρινη βρύση, τις ξύλινες πέργκολες, τα καθίσματα και τα καλαίσθητα φωτιστικά, οι διάδρομοι και οι σκάλες στο άνω μέρος των Πηγών, το μυλαύλακο, το παλιό πέτρινο γεφυράκι (το νανογέφυρο της Αγίας Σοφίας) επί του μυλαύλακου και ο χώρος δασικής αναψυχής στο κάτω μέρος του δρόμου είναι τα στοιχεία εκείνα που συναποτελούν έναν άρτια διαμορφωμένο χώρο.
Συνάμα, τα ανθρώπινα δημιουργήματα στον εν λόγω χώρο βρίσκονται σε απόλυτη συνάφεια με το τοπίο και τονίζουν το κάλλος της περιοχής. Δύο χώροι αναψυχής κατάλληλα διαμορφωμένοι εκατέρωθεν του δρόμου που διέρχεται επί καλαίσθητου πέτρινου γεφυριού (το γεφύρι των Πηγών της Αγίας Σοφίας), διαμορφωμένου κατάλληλα για να εξυπηρετηθούν οι σύγχρονες ανάγκες επικοινωνίας της περιοχής μέσω του δρόμου που διέρχεται από το σημείο αυτό, η πλακόστρωτη πλατεία με την πέτρινη βρύση, τις ξύλινες πέργκολες, τα καθίσματα και τα καλαίσθητα φωτιστικά, οι διάδρομοι και οι σκάλες στο άνω μέρος των Πηγών, το μυλαύλακο, το παλιό πέτρινο γεφυράκι (το νανογέφυρο της Αγίας Σοφίας) επί του μυλαύλακου και ο χώρος δασικής αναψυχής στο κάτω μέρος του δρόμου είναι τα στοιχεία εκείνα που συναποτελούν έναν άρτια διαμορφωμένο χώρο.
Από εδώ, εξάλλου, ξεκινάει το μονοπάτι του φαραγγιού του Μοκιστιάνου, το οποίο οδηγεί στους περίφημους Δίδυμους Καταρράκτες του Μοκιστιάνου και στη συνέχεια καταλήγει στη λίμνη Τριχωνίδα κοντά στον χώρο της Ιαματικής Πηγής στη θέση Κόκκινο Στεφάνι Μυρτιάς.
Από εδώ, εξάλλου, ξεκινάει το μονοπάτι του φαραγγιού του Μοκιστιάνου, το οποίο οδηγεί στους περίφημους Δίδυμους Καταρράκτες του Μοκιστιάνου και στη συνέχεια καταλήγει στη λίμνη Τριχωνίδα κοντά στον χώρο της Ιαματικής Πηγής στη θέση Κόκκινο Στεφάνι Μυρτιάς.
Οι εν λόγω καταρράκτες είναι εύκολα προσεγγίσιμοι μέσω μικρού μήκους μονοπατιού κατάβασης ως το κάτω μέρος των καταρρακτών σε συνέχεια αντίστοιχων αγροτικών δρόμων που ξεκινούν τόσο από την Αγία Σοφία όσο και από τη Μυρτιά και καταλήγουν σε κοντινά στους καταρράκτες σημεία.
Οι Πηγές της Αγίας Σοφίας, το εξαίσιο αυτό τοπίο που συναντάμε στην αρχή της πορείας του μονοπατιού από την Αγία Σοφία προς τη λίμνη και δίπλα το ναοδομικό συγκρότημα των βυζαντινών ναών της Αγίας Σοφίας, καθώς και πολλά αξιόλογα στοιχεία της αγροτικής κληρονομιάς, (όπως νερόμυλοι, νεροτριβές, αγροικίες, στάβλοι και αγροκτήματα), που συναντώνται κατά μήκος της διαδρομής του μονοπατιού, είναι τα στοιχεία εκείνα του πολιτισμού που μαζί με τα προαναφερόμενα φυσικά στοιχεία καθιστούν το φαράγγι αξιοζήλευτο προορισμό.
Οι Πηγές της Αγίας Σοφίας, το εξαίσιο αυτό τοπίο που συναντάμε στην αρχή της πορείας του μονοπατιού από την Αγία Σοφία προς τη λίμνη και δίπλα το ναοδομικό συγκρότημα των βυζαντινών ναών της Αγίας Σοφίας, καθώς και πολλά αξιόλογα στοιχεία της αγροτικής κληρονομιάς, (όπως νερόμυλοι, νεροτριβές, αγροικίες, στάβλοι και αγροκτήματα), που συναντώνται κατά μήκος της διαδρομής του μονοπατιού, είναι τα στοιχεία εκείνα του πολιτισμού που μαζί με τα προαναφερόμενα φυσικά στοιχεία καθιστούν το φαράγγι αξιοζήλευτο προορισμό.
Το πολύμορφο και ασυναγώνιστα εντυπωσιακό σκηνικό στην παραλίμνια περιοχή της Τριχωνίδας με το ήπιο κατά βάση τοπίο συμπληρώνεται από το φαράγγι του ρέματος Μοκιστιάνος.  Το φαράγγι είναι επισκέψιμο στο μεγαλύτερο μέρος του μέσω μονοπατιού που το διασχίζει σε όλο το μήκος του. Το μονοπάτι ξεκινά από τις Πηγές της Αγίας Σοφίας και διερχόμενο το φαράγγι, αλλού κοντά στην κοίτη του ρέματος και αλλού πιο μακριά, καταλήγει στη λίμνη όπου εκβάλλει το ρέμα πολύ κοντά στα Λουτρά Μυρτιάς.  Το φυσικό κάλλος που συναντά κανείς στο συνολικού μήκους 7 χμ. φαράγγι του Μοκιστιάνου, όπως αυτό προσδιορίζεται κατ’ αρχάς από τους Δίδυμους Καταρράκτες του Μοκιστιάνου και από την πυκνή βλάστηση καθ’ όλο το μήκος του, συνυπάρχει με πληθώρα ανθρωπογενών στοιχείων.
Το πολύμορφο και ασυναγώνιστα εντυπωσιακό σκηνικό στην παραλίμνια περιοχή της Τριχωνίδας με το ήπιο κατά βάση τοπίο συμπληρώνεται από το φαράγγι του ρέματος Μοκιστιάνος. Το φαράγγι είναι επισκέψιμο στο μεγαλύτερο μέρος του μέσω μονοπατιού που το διασχίζει σε όλο το μήκος του. Το μονοπάτι ξεκινά από τις Πηγές της Αγίας Σοφίας και διερχόμενο το φαράγγι, αλλού κοντά στην κοίτη του ρέματος και αλλού πιο μακριά, καταλήγει στη λίμνη όπου εκβάλλει το ρέμα πολύ κοντά στα Λουτρά Μυρτιάς. Το φυσικό κάλλος που συναντά κανείς στο συνολικού μήκους 7 χμ. φαράγγι του Μοκιστιάνου, όπως αυτό προσδιορίζεται κατ’ αρχάς από τους Δίδυμους Καταρράκτες του Μοκιστιάνου και από την πυκνή βλάστηση καθ’ όλο το μήκος του, συνυπάρχει με πληθώρα ανθρωπογενών στοιχείων.
Το πρώτο και κύριο στοιχείο, όμως, που καθιστά το φαράγγι ελκυστικό προορισμό είναι οι Δίδυμοι Καταρράκτες του Μοκιστιάνου, το πολύτιμο διαμάντι του φαραγγιού.
Το πρώτο και κύριο στοιχείο, όμως, που καθιστά το φαράγγι ελκυστικό προορισμό είναι οι Δίδυμοι Καταρράκτες του Μοκιστιάνου, το πολύτιμο διαμάντι του φαραγγιού.
Tο εν λόγω τοπίο των Πηγών της Αγίας Σοφίας προϊδεάζει τον επισκέπτη τόσο για τη σπάνιας ομορφιάς φύση του Θέρμου στην ολότητά του, όπως αυτή ξεπροβάλλει τόσο στην παραλίμνια στην Τριχωνίδα και στην ημιορεινή περιοχή όσο και στην κατ’ εξοχήν ορεινή περιοχή του Δήμου Θέρμου
Tο εν λόγω τοπίο των Πηγών της Αγίας Σοφίας προϊδεάζει τον επισκέπτη τόσο για τη σπάνιας ομορφιάς φύση του Θέρμου στην ολότητά του, όπως αυτή ξεπροβάλλει τόσο στην παραλίμνια στην Τριχωνίδα και στην ημιορεινή περιοχή όσο και στην κατ’ εξοχήν ορεινή περιοχή του Δήμου Θέρμου
Τα νερά ξεπηδάνε από παντού.
Τα νερά ξεπηδάνε από παντού.
Στην ανατολική πλευρά της Αγίας Σοφίας, στο κοιμητήριο του χωριού υπάρχει ένα σύμπλεγμα τριών βυζαντινών ναών του 13ου αιώνα. Οι δίδυμοι ναοί Ταξιαρχών   και του Αγίου Νικολάου, καθώς και ο ερειπωμένος ναός της Αγίας Σοφίας κτίσθηκαν κατά τη διάρκεια της Ηγεμονίας του Θωμά Νικηφόρου Αγγέλου (1296) από τη μητέρα του Άννα Κατακουζηνή. Τα μνημεία αυτά παρουσιάζουν μέγιστο ενδιαφέρον για την αρχιτεκτονική τους δομή (τρίπλευρη ορθογωνισμένη αψίδα-δίβολα παράθυρα με πλίνθινα ημικυκλικά τόξα), το οικοδομικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε (ογκόλιθοι προερχόμενοι από το Ιερό της «Ηγεμόνης Αρτέμιδος», και τις αρχαίες   και βυζαντινές επιγραφές (επιγραφή ρωμαϊκής εποχής 2ου αι. μ.Χ. εντοιχισμένη στο νότιο τοίχο του Αγ. Νικολάου).
Στην ανατολική πλευρά της Αγίας Σοφίας, στο κοιμητήριο του χωριού υπάρχει ένα σύμπλεγμα τριών βυζαντινών ναών του 13ου αιώνα. Οι δίδυμοι ναοί Ταξιαρχών και του Αγίου Νικολάου, καθώς και ο ερειπωμένος ναός της Αγίας Σοφίας κτίσθηκαν κατά τη διάρκεια της Ηγεμονίας του Θωμά Νικηφόρου Αγγέλου (1296) από τη μητέρα του Άννα Κατακουζηνή. Τα μνημεία αυτά παρουσιάζουν μέγιστο ενδιαφέρον για την αρχιτεκτονική τους δομή (τρίπλευρη ορθογωνισμένη αψίδα-δίβολα παράθυρα με πλίνθινα ημικυκλικά τόξα), το οικοδομικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε (ογκόλιθοι προερχόμενοι από το Ιερό της «Ηγεμόνης Αρτέμιδος», και τις αρχαίες και βυζαντινές επιγραφές (επιγραφή ρωμαϊκής εποχής 2ου αι. μ.Χ. εντοιχισμένη στο νότιο τοίχο του Αγ. Νικολάου).
Ενας ναος με πλουσια αρχιτεκτονικη διακοσμηση που χρονολογειτε κατα τους βυζαντινου χρονους. Αξιοσημειωτο επισης ειναι και το οτι ο ναος μαζι με τους διπλανους απο αυτον (Αγιος Νικολαος και Αγιοι Ταξιαρχες) ειναι κατασκευασμενοι κυριως απο μαρμαρα και πετρες οι οποιες κατα την αρχαιοτητα και τα πρωτογενεστερα βυζαντινα χρονια ειχαν χρησιμοποιηθει στον ειδωλολατρικο ναο της θεας Άρτεμις.
Ενας ναος με πλουσια αρχιτεκτονικη διακοσμηση που χρονολογειτε κατα τους βυζαντινου χρονους. Αξιοσημειωτο επισης ειναι και το οτι ο ναος μαζι με τους διπλανους απο αυτον (Αγιος Νικολαος και Αγιοι Ταξιαρχες) ειναι κατασκευασμενοι κυριως απο μαρμαρα και πετρες οι οποιες κατα την αρχαιοτητα και τα πρωτογενεστερα βυζαντινα χρονια ειχαν χρησιμοποιηθει στον ειδωλολατρικο ναο της θεας Άρτεμις.
Αξιζει να επισκεφτείς το σημείο!Πρόκειται για τον Ιερό Ναό Ταξιαρχων  και Αγίου Νικολάου και επιπλεον παραπλεύρως του Ιερού Ναού βρίσκετε ο Ιερός Ναός Αγίας Σοφίας που αξιζει να επισκεφτείς!
Αξιζει να επισκεφτείς το σημείο!Πρόκειται για τον Ιερό Ναό Ταξιαρχων και Αγίου Νικολάου και επιπλεον παραπλεύρως του Ιερού Ναού βρίσκετε ο Ιερός Ναός Αγίας Σοφίας που αξιζει να επισκεφτείς!

Σε υψόμετρο 360 μ. περίπου πάνω και βόρεια από τη λίμνη Τριχωνίδα, σε ένα καταπράσινο και γοητευτικό οροπέδιο, υπάρχει το ιερό λίκνο των Αιτωλών και το κέντρο της πολιτικής τους ιστορίας, ο Θέρμος ή όπως επικράτησε στην εκφώνηση του, το Θέρμο. Είναι αυτό που ο Πολύβιος ονομάζει «Ακρόπολιν συμπάσης Αιτωλίας». Το Θέρμο ήταν η πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας, της τελειότερης ίσως πολιτειακής οργάνωσης που δημιούργησαν οι Έλληνες.

Βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της "αιτωλικής πολιτείας" ήταν ότι η ομοσπονδιακή της διάρθρωση ήταν θεμελιωμένη στις δημοκρατικές αρχές της ισονομίας και της ισοπολιτείας και στην αναγνώριση της ισοτιμίας και της ολοκληρωτικής αυτονομίας των μελών της. Τα ερείπια που έχουν ανασκαφεί στον αρχαιολογικό χώρο περιλαμβάνουν δύο μακρύτατες στοές, το βουλευτήριο, τον ναό του Θερμίου Απόλλωνα, δυο μικρότερους ναούς, κρήνη σε πηγή που αναβλύζει ακόμα, αποστραγγιστική τάφρο καθώς και την αγορά. Μέσα στον αρχαιολογικό χώρο υπάρχει μουσείο.

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΣΤΕ ΤΟΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΓΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΡΜΟ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ

Στο Θέρμο λειτουργεί επίσης το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) που υλοποιήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας για τις ανάγκες της περιβαλλοντικής επιμόρφωσης των μαθητών όλης της χώρας. Οι μαθητές που έρχονται από μακριά μπορούν να διανυκτερεύσουν στον ειδικό ξενώνα του κέντρου. Στο Θέρμο υπάρχουν επίσης παραδοσιακός Ξενώνας και Ξενοδοχείο.

Το καλοκαίρι στο Θέρμο γίνονται γιορτές προς τιμή του Κοσμά του Αιτωλού.Τρία χιλιόμετρα βόρεια του Θέρμου βρίσκεται το χωριό Μέγα Δέντρο, γενέτειρα δύο σημαντικών προσωπικοτήτων, του Ευγένιου Γιαννούλη και του Κοσμά του Αιτωλού. Στο χωριό σώζονται τα θεμέλια του πατρικού σπιτιού του εθνομάρτυρα Κοσμά του Αιτωλού επίσης υπάρχει «Κέντρο Ιστορικών και Λαογραφικών Μελετών».

Μνημείο το σπίτι όπου γεννήθηκε ο αγιος Κοσμάς ο Αιτωλός
Μνημείο το σπίτι όπου γεννήθηκε ο αγιος Κοσμάς ο Αιτωλός
Στο χωριό Μέγα Δένδρο Θέρμου υπάρχουν τα θεμέλια του πατρικού σπιτιού του Κοσμά του Αιτωλού. Είναι πλέον ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος που σίγουρα αξίζει κανείς να επισκεφτεί.
Στο χωριό Μέγα Δένδρο Θέρμου υπάρχουν τα θεμέλια του πατρικού σπιτιού του Κοσμά του Αιτωλού. Είναι πλέον ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος που σίγουρα αξίζει κανείς να επισκεφτεί.

Στα νοτιοανατολικά του Θέρμου το Πετροχώρι, ονομαστό για το κρασί του και τα πετρόκτιστα παραδοσιακά σπίτια του, είναι κτισμένο πάνω σε ράχη που αγναντεύει τη λίμνη πανοραμικά καθώς και όλα τα γύρω βουνά.

Πάρκο μνήμης της νίκης του Γεωργίου Καρα'ι'σκάκη κατά των Τούρκων. Το σημαντικότερο γεγονός στην ευρύτερη περιοχή Αποκούρου  κατά την περίοδο της Εθνεγερσίας, ήταν οι μάχες του Πετροχωρίου. Οι Τούρκοι για την εξυπηρέτηση των αναγκών της πολιορκίας του Μεσολογγίου, αλλά και την ικανοποίηση των γαιωστρατηγικών τους σχεδίων, οργάνωσαν στο Πετροχώρι, στρατόπεδο με δύναμη 2.500 Τουρκαλβανών. Το καλοκαίρι του 1825, οι Ελληνικές δυνάμεις με επικεφαλής τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, μετά από σειρά μαχών, γνωστές ως οι μάχες του Πετροχωρίου, νίκησαν τους Τούρκους και τους εξανάγκασαν σε αποχώρηση.  Αποτέλεσμα των μαχών του Πετροχωρίου, ήταν η απελευθέρωση ολόκληρου του Απόκουρου.  Σύμφωνα με την παράδοση, μετά την αποχώρηση των Τούρκων απ΄ το Πετροχώρι, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, επισκέφθηκε το εκκλησάκι του Αη-Θωμά, που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου του Παλιόκαστρου στον οποίο βρισκόταν το Τούρκικο  στρατόπεδο και προσέφερε εικόνα στον Άγιο, στο πίσω μέρος της οποίας υπάρχει η υπογραφή του.  Η εικόνα διασώζεται μέχρι σήμερα στην εκκλησία του χωριού.  Στην είσοδο του Πετροχωρίου, σε ανάμνηση των γεγονότων της περιόδου εκείνης, ο Σύλλογος Αρχείων του Ιερού Αγώνα, έστησε αναμνηστική στήλη.
Πάρκο μνήμης της νίκης του Γεωργίου Καρα'ι'σκάκη κατά των Τούρκων. Το σημαντικότερο γεγονός στην ευρύτερη περιοχή Αποκούρου κατά την περίοδο της Εθνεγερσίας, ήταν οι μάχες του Πετροχωρίου. Οι Τούρκοι για την εξυπηρέτηση των αναγκών της πολιορκίας του Μεσολογγίου, αλλά και την ικανοποίηση των γαιωστρατηγικών τους σχεδίων, οργάνωσαν στο Πετροχώρι, στρατόπεδο με δύναμη 2.500 Τουρκαλβανών. Το καλοκαίρι του 1825, οι Ελληνικές δυνάμεις με επικεφαλής τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, μετά από σειρά μαχών, γνωστές ως οι μάχες του Πετροχωρίου, νίκησαν τους Τούρκους και τους εξανάγκασαν σε αποχώρηση. Αποτέλεσμα των μαχών του Πετροχωρίου, ήταν η απελευθέρωση ολόκληρου του Απόκουρου. Σύμφωνα με την παράδοση, μετά την αποχώρηση των Τούρκων απ΄ το Πετροχώρι, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, επισκέφθηκε το εκκλησάκι του Αη-Θωμά, που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου του Παλιόκαστρου στον οποίο βρισκόταν το Τούρκικο στρατόπεδο και προσέφερε εικόνα στον Άγιο, στο πίσω μέρος της οποίας υπάρχει η υπογραφή του. Η εικόνα διασώζεται μέχρι σήμερα στην εκκλησία του χωριού. Στην είσοδο του Πετροχωρίου, σε ανάμνηση των γεγονότων της περιόδου εκείνης, ο Σύλλογος Αρχείων του Ιερού Αγώνα, έστησε αναμνηστική στήλη.
Πυργάκι - Μνημείο Κοσμά του Αιτωλού  , λίγο έξω απο το Πετροχώρι στον  επαρχιακό δρόμο προς Ανάληψη
Πυργάκι - Μνημείο Κοσμά του Αιτωλού , λίγο έξω απο το Πετροχώρι στον επαρχιακό δρόμο προς Ανάληψη
Πετροχώρι, ένα από τα ομορφότερα χωριά της επαρχίας Τριχωνίδος, έχοντας περίοπτη θέση στο άκρο του ομώνυμου μικρού οροπέδιου με εκπληκτική θέα προς την Τριχωνίδα λίμνη. Περίφημα, εκπληκτικά κι αλησμόνητα είναι τα ηλιοβασιλέματα της Τριχωνίδας απ΄ το Πετροχώρι. Στο χωριό λειτουργεί πανέμορφο ξενοδοχείο, με θαυμάσιο εστιατόριο, εξαίρετο service και υπέροχη θέα πρός την Τριχωνίδα λίμνη, ενώ υπάρχουν ακόμη τρείς ταβέρνες με υπέροχο φαγητό, με ντόπια εδέσματα και εξαίρετη εξυπηρέτηση.
Πετροχώρι, ένα από τα ομορφότερα χωριά της επαρχίας Τριχωνίδος, έχοντας περίοπτη θέση στο άκρο του ομώνυμου μικρού οροπέδιου με εκπληκτική θέα προς την Τριχωνίδα λίμνη. Περίφημα, εκπληκτικά κι αλησμόνητα είναι τα ηλιοβασιλέματα της Τριχωνίδας απ΄ το Πετροχώρι. Στο χωριό λειτουργεί πανέμορφο ξενοδοχείο, με θαυμάσιο εστιατόριο, εξαίρετο service και υπέροχη θέα πρός την Τριχωνίδα λίμνη, ενώ υπάρχουν ακόμη τρείς ταβέρνες με υπέροχο φαγητό, με ντόπια εδέσματα και εξαίρετη εξυπηρέτηση.
ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . Πετρόχτιστο και υπέροχο , ρομαντικό , απομεινάρι μιας ακμάζουσας προβιομηχανικής εποχής.
ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ . Πετρόχτιστο και υπέροχο , ρομαντικό , απομεινάρι μιας ακμάζουσας προβιομηχανικής εποχής.
Ο Ναός, είναι κτίσμα του 1849, με υπέροχα στοιχεία της τότε ακμάζουσας λαϊκής αρχιτεκτονικής.Όλο το κτήριο είναι χτισμένο με την τοπική πέτρα Πετροχωρίου. Το εντυπωσιακό πετρόκτιστο και πανύψηλο καμπαναριό του Αγίου Δημητρίου, δεσπόζει του Πετροχωρίτικου λόφου.
Ο Ναός, είναι κτίσμα του 1849, με υπέροχα στοιχεία της τότε ακμάζουσας λαϊκής αρχιτεκτονικής.Όλο το κτήριο είναι χτισμένο με την τοπική πέτρα Πετροχωρίου. Το εντυπωσιακό πετρόκτιστο και πανύψηλο καμπαναριό του Αγίου Δημητρίου, δεσπόζει του Πετροχωρίτικου λόφου.
Το εντυπωσιακό πετρόκτιστο και πανύψηλο καμπαναριό του Αγίου Δημητρίου, δεσπόζει του Πετροχωρίτικου λόφου.
Το εντυπωσιακό πετρόκτιστο και πανύψηλο καμπαναριό του Αγίου Δημητρίου, δεσπόζει του Πετροχωρίτικου λόφου.
Δεδομένης της πληθυσμιακής συρρίκνωσης που έχει παρατηρηθεί τις τελευταίες δεκαετίες στο μεγαλύτερο μέρος της ορεινής Ελλάδας – κατάσταση από την οποία δεν εξαιρείται, δυστυχώς, ούτε η περιοχή του Δήμου Θέρμου – τα λιθόχτιστα κτήρια που στέγαζαν έως πρότινος τα Δημοτικά Σχολεία που λειτουργούσαν σε κάθε χωριό του Δήμου Θέρμου παραμένουν σήμερα κλειστά λόγω έλλειψης μαθητικού δυναμικού.  Έτσι τα κτήρια αυτά, πολλά από τα οποία αποτελούν αρχιτεκτονικά διαμάντια, παραμένουν βουβά κι έρημα, άλλα αξιοποιημένα, εν όλω ή εν μέρει, για άλλες χρήσεις πέρα από αυτή για την οποία δημιουργήθηκαν και άλλα εγκαταλειμμένα.  Η ενδεικτική προβολή τους εδώ συνιστά ελάχιστο δείγμα απότισης τιμής προς αυτά τα κτήρια για τον ρόλο που διαδραμάτισαν και για τις μνήμες που κουβαλούν για την κάθε τοπική κοινωνία και πιο ειδικά για τις γενιές που πήραν σ’ αυτά τα πρώτα φώτα της γνώσης μέσα σε δύσκολες οικονομικο-κοινωνικές συνθήκες.
Δεδομένης της πληθυσμιακής συρρίκνωσης που έχει παρατηρηθεί τις τελευταίες δεκαετίες στο μεγαλύτερο μέρος της ορεινής Ελλάδας – κατάσταση από την οποία δεν εξαιρείται, δυστυχώς, ούτε η περιοχή του Δήμου Θέρμου – τα λιθόχτιστα κτήρια που στέγαζαν έως πρότινος τα Δημοτικά Σχολεία που λειτουργούσαν σε κάθε χωριό του Δήμου Θέρμου παραμένουν σήμερα κλειστά λόγω έλλειψης μαθητικού δυναμικού. Έτσι τα κτήρια αυτά, πολλά από τα οποία αποτελούν αρχιτεκτονικά διαμάντια, παραμένουν βουβά κι έρημα, άλλα αξιοποιημένα, εν όλω ή εν μέρει, για άλλες χρήσεις πέρα από αυτή για την οποία δημιουργήθηκαν και άλλα εγκαταλειμμένα. Η ενδεικτική προβολή τους εδώ συνιστά ελάχιστο δείγμα απότισης τιμής προς αυτά τα κτήρια για τον ρόλο που διαδραμάτισαν και για τις μνήμες που κουβαλούν για την κάθε τοπική κοινωνία και πιο ειδικά για τις γενιές που πήραν σ’ αυτά τα πρώτα φώτα της γνώσης μέσα σε δύσκολες οικονομικο-κοινωνικές συνθήκες.
Μια στάση στην όμορφη πλατεία του χωριού
Μια στάση στην όμορφη πλατεία του χωριού
Παραδοσιακό δίπατο πετρόχτιστο σπίτι
Παραδοσιακό δίπατο πετρόχτιστο σπίτι
Πηγάδι Τυλίχτρας , δυτικά του Πετροχωρίου
Πηγάδι Τυλίχτρας , δυτικά του Πετροχωρίου
Το Καλιακδαίϊκο λιτροβειό Στα Ανατολικά του χωριού σε απόσταση 200 μέτρων απ΄ αυτό, υπάρχει το παλιό λιοτρίβι των Σαγωναίων, το επονομαζόμενο Καλιακδαίϊκο. Περί το 2007 οι ιδιοκτήτες του, παραχώρησαν το κτίσμα στο Δήμο Θέρμου, με δαπάνες και φροντίδα του οποίου το κτήριο ανακαινίστηκε, καθώς και το παρακείμενο μαγγανοπίγαδο, με απώτερο στόχο τη δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου. Οι δυσκολότατες οικονομικές συγκυρίες, δεν επέτρεψαν την ολοκλήρωση του ονείρου. Υπάρχουν πάντως αρκετοί Πετροχωρίτες, που για τις ανάγκες λειτουργίας του Λαογραφικού Μουσείου Πετροχωρίου, προτίθενται να διαθέσουν σημαντικό αριθμό εκθεμάτων.
Το Καλιακδαίϊκο λιτροβειό Στα Ανατολικά του χωριού σε απόσταση 200 μέτρων απ΄ αυτό, υπάρχει το παλιό λιοτρίβι των Σαγωναίων, το επονομαζόμενο Καλιακδαίϊκο. Περί το 2007 οι ιδιοκτήτες του, παραχώρησαν το κτίσμα στο Δήμο Θέρμου, με δαπάνες και φροντίδα του οποίου το κτήριο ανακαινίστηκε, καθώς και το παρακείμενο μαγγανοπίγαδο, με απώτερο στόχο τη δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου. Οι δυσκολότατες οικονομικές συγκυρίες, δεν επέτρεψαν την ολοκλήρωση του ονείρου. Υπάρχουν πάντως αρκετοί Πετροχωρίτες, που για τις ανάγκες λειτουργίας του Λαογραφικού Μουσείου Πετροχωρίου, προτίθενται να διαθέσουν σημαντικό αριθμό εκθεμάτων.
Μαγκανοπήγαδα υπήρχαν και στον Δήμο Θέρμου. Ένα από αυτά βρίσκεται στο οροπέδιο του Θέρμου κοντά στο Πετροχώρι, στον αύλειο χώρο ενός παραδοσιακού ελαιοτριβείου, το οποίο έχει συντηρηθεί από τον Δήμο Θέρμου. Στον ίδιο χώρο, μάλιστα, βρίσκεται και άλλο ένα κλασικό πηγάδι. Όλα τα παραπάνω συνυπάρχουν αρμονικά συνταιριασμένα σε έναν καλαίσθητο και περιφραγμένο χώρο, ο οποίος έχει επιστρωθεί με τοπική πέτρα για να καταστεί επισκέψιμος. Η πρόσβαση μάλιστα σ’ αυτόν είναι εύκολη, καθότι βρίσκεται πολύ κοντά στο Πετροχώρι και ο δρόμος που οδηγεί ως εκεί είναι τσιμεντοστρωμένος.
Μαγκανοπήγαδα υπήρχαν και στον Δήμο Θέρμου. Ένα από αυτά βρίσκεται στο οροπέδιο του Θέρμου κοντά στο Πετροχώρι, στον αύλειο χώρο ενός παραδοσιακού ελαιοτριβείου, το οποίο έχει συντηρηθεί από τον Δήμο Θέρμου. Στον ίδιο χώρο, μάλιστα, βρίσκεται και άλλο ένα κλασικό πηγάδι. Όλα τα παραπάνω συνυπάρχουν αρμονικά συνταιριασμένα σε έναν καλαίσθητο και περιφραγμένο χώρο, ο οποίος έχει επιστρωθεί με τοπική πέτρα για να καταστεί επισκέψιμος. Η πρόσβαση μάλιστα σ’ αυτόν είναι εύκολη, καθότι βρίσκεται πολύ κοντά στο Πετροχώρι και ο δρόμος που οδηγεί ως εκεί είναι τσιμεντοστρωμένος.
Το Καλιακδαίϊκο λιτροβειό . Τότε όλα λειτουργούσαν με υποζύγια
Το Καλιακδαίϊκο λιτροβειό . Τότε όλα λειτουργούσαν με υποζύγια
Το μαγκανοπήγαδο είναι ένα πηγάδι στο οποίο τοποθετούσαν ένα μηχανισμό, (το μαγκάνι, δηλαδή μια αντλία), για άντληση του νερού μέσα απ’ αυτό. Ο μηχανισμός ήταν απαραίτητος για την άρδευση  περιβολιών ή χωραφιών σε περιοχές όπου έπρεπε να γίνει άντληση του νερού.
Το μαγκανοπήγαδο είναι ένα πηγάδι στο οποίο τοποθετούσαν ένα μηχανισμό, (το μαγκάνι, δηλαδή μια αντλία), για άντληση του νερού μέσα απ’ αυτό. Ο μηχανισμός ήταν απαραίτητος για την άρδευση περιβολιών ή χωραφιών σε περιοχές όπου έπρεπε να γίνει άντληση του νερού.
Ο μηχανισμός αποτελούνταν από ένα σύστημα τροχών που ήταν τοποθετημένος πάνω από το πηγάδι και από έναν κορμό δέντρου (καδρόνι) όπου δενόταν το ζώο και περιστρεφόταν με κλειστά τα μάτια για να μη ζαλιστεί. Με τους κύκλους που έκαναν τα ζώα – συνήθως ήταν γαϊδούρια ή μουλάρια – αντλούσαν την ποσότητα νερού που χρειαζόταν για το πότισμα.
Ο μηχανισμός αποτελούνταν από ένα σύστημα τροχών που ήταν τοποθετημένος πάνω από το πηγάδι και από έναν κορμό δέντρου (καδρόνι) όπου δενόταν το ζώο και περιστρεφόταν με κλειστά τα μάτια για να μη ζαλιστεί. Με τους κύκλους που έκαναν τα ζώα – συνήθως ήταν γαϊδούρια ή μουλάρια – αντλούσαν την ποσότητα νερού που χρειαζόταν για το πότισμα.
Ένα από αυτά βρίσκεται στο οροπέδιο του Θέρμου κοντά στο Πετροχώρι, στον αύλειο χώρο ενός παραδοσιακού ελαιοτριβείου, το οποίο έχει συντηρηθεί από τον Δήμο Θέρμου. Στον ίδιο χώρο, μάλιστα, βρίσκεται και άλλο ένα κλασικό πηγάδι.
Ένα από αυτά βρίσκεται στο οροπέδιο του Θέρμου κοντά στο Πετροχώρι, στον αύλειο χώρο ενός παραδοσιακού ελαιοτριβείου, το οποίο έχει συντηρηθεί από τον Δήμο Θέρμου. Στον ίδιο χώρο, μάλιστα, βρίσκεται και άλλο ένα κλασικό πηγάδι.

Στις πλαγιές ανάμεσα στο Πετροχώρι και το μοναστήρι του Φωτμού, που προαναφέραμε, σώζεται ένα από τα λίγα δάση ήμερης βελανιδιάς της χώρας μας.

Από το Πετροχώρι κατεβαίνουμε νότια στα καμπίσια χωριά Σιταράλωνα, Πάμφιο, Μαραθιά και Κάτω Μακρινού. Η διαδρομή στο κομμάτι αυτό είναι πραγματικά μαγευτική και η θέα μοναδική.

Petrochori View Point Trichonida Lake  Υπέροχη θέα... μπροστά σου απλώνεται ολόκληρη η λίμνη Τριχωνίδα και όλα τα χωριά με το όμορφο ανάγλυφο
Petrochori View Point Trichonida Lake Υπέροχη θέα... μπροστά σου απλώνεται ολόκληρη η λίμνη Τριχωνίδα και όλα τα χωριά με το όμορφο ανάγλυφο
Θέα...ηρεμία της φύσης...θεϊκό σημείο! Ωραίο για πικνίκ η καφεδάκι! Θα πήγαινα κάθε μέρα αν μπορουσα
Θέα...ηρεμία της φύσης...θεϊκό σημείο! Ωραίο για πικνίκ η καφεδάκι! Θα πήγαινα κάθε μέρα αν μπορουσα


Από την Κάτω Μακρινού υπάρχει δρόμος ο οποίος ανεβαίνει στην ορεινή Ναυπακτία, επίσης μια περιοχή εξαιρετικού κάλλους και μεγάλης βιοποικιλίας. Ο δρόμος από την Κάτω Μακρινού καταλήγει στην πόλη της Ναυπάκτου. Στα μισά της διαδρομής προς τη Ναύπακτο συναντάμε τη γέφυρα του Μπανιά η οποία ενώνει τις δύο όχθες του ποταμού Εύηνου. Το σημείο αυτό είναι τόπος συνάντησης των φίλων του rafting, και του καγιάκ που έρχονται απ' όλη την Ελλάδα για να πάρουν μέρος σ' αυτά τα αθλήματα μέσα στα νερά του ποταμού. Εδώ υπάρχει παραδοσιακός Ξενώνας και ταβέρνα .

Ακρολιμνιά με τα νούφαρα
Ακρολιμνιά με τα νούφαρα
Μία από τις κυρίαρχες θέσεις στις εντυπωσιακές εικόνες που απολαμβάνει κάποιος που περιέρχεται τη χωμάτινη παραλίμνια διαδρομή Λουτρά Μυρτιάς – Σιταράλωνα, καταλαμβάνει αναμφισβήτητα η ακρολιμνιά με τα νούφαρα.
Μία από τις κυρίαρχες θέσεις στις εντυπωσιακές εικόνες που απολαμβάνει κάποιος που περιέρχεται τη χωμάτινη παραλίμνια διαδρομή Λουτρά Μυρτιάς – Σιταράλωνα, καταλαμβάνει αναμφισβήτητα η ακρολιμνιά με τα νούφαρα.
Η θέση αυτή βρίσκεται πολύ κοντά στην Παραλία των Σιταραλώνων, ακριβώς στο σημείο που το πεδινό τοπίο του κάμπου της Παμφίας εναλλάσσεται με το ορεινό τοπίο που κυριαρχεί σχεδόν απόλυτα κατά μήκος της προαναφερόμενης διαδρομής. Εδώ τα νούφαρα και οι καλαμιώνες δίπλα στις αραγμένες βάρκες δημιουργούν μια μοναδική αίσθηση ψυχικής ευφορίας
Η θέση αυτή βρίσκεται πολύ κοντά στην Παραλία των Σιταραλώνων, ακριβώς στο σημείο που το πεδινό τοπίο του κάμπου της Παμφίας εναλλάσσεται με το ορεινό τοπίο που κυριαρχεί σχεδόν απόλυτα κατά μήκος της προαναφερόμενης διαδρομής. Εδώ τα νούφαρα και οι καλαμιώνες δίπλα στις αραγμένες βάρκες δημιουργούν μια μοναδική αίσθηση ψυχικής ευφορίας
ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΑΚΡΟΛΙΜΝΙΑΣ ΜΕ ΤΑ ΝΟΥΦΑΡΑ: (38.527093, 21.657336)
ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΑΚΡΟΛΙΜΝΙΑΣ ΜΕ ΤΑ ΝΟΥΦΑΡΑ: (38.527093, 21.657336)
Παραλία Σιταραλώνων   Ήσυχο μέρος για να αδειάζει το μυαλό σου καθώς κοιτάς τη λίμνη Τριχωνίδα.
Παραλία Σιταραλώνων Ήσυχο μέρος για να αδειάζει το μυαλό σου καθώς κοιτάς τη λίμνη Τριχωνίδα.
Η παραλία των Σιταραλώνων προσεγγίζεται με ασφαλτοστρωμένο δρόμο από τα Σιταράλωνα. Εδώ, επίσης, καταλήγει και ο χωμάτινος παραλίμνιος δρόμος Λουτρά Μυρτιάς – Σιταράλωνα.  Η συγκεκριμένη παραλία, η οποία αποτελείται από λεπτή άμμο και χαλίκι, προσφέρεται για κολύμπι, ενώ εδώ διοργανώνεται κάθε καλοκαίρι μουσική βραδιά. Επίσης, η θέση αυτή σχετίζεται και με άλλες εναλλακτικού τύπου δραστηριότητες, όπως πεζοπορικές και ποδηλατικές διαδρομές που διεξάγονται στον παραλίμνιο δρόμο Λουτρά Μυρτιάς – Σιταράλωνα  και ξεκινούν από εδώ ή καταλήγουν εδώ.
Η παραλία των Σιταραλώνων προσεγγίζεται με ασφαλτοστρωμένο δρόμο από τα Σιταράλωνα. Εδώ, επίσης, καταλήγει και ο χωμάτινος παραλίμνιος δρόμος Λουτρά Μυρτιάς – Σιταράλωνα. Η συγκεκριμένη παραλία, η οποία αποτελείται από λεπτή άμμο και χαλίκι, προσφέρεται για κολύμπι, ενώ εδώ διοργανώνεται κάθε καλοκαίρι μουσική βραδιά. Επίσης, η θέση αυτή σχετίζεται και με άλλες εναλλακτικού τύπου δραστηριότητες, όπως πεζοπορικές και ποδηλατικές διαδρομές που διεξάγονται στον παραλίμνιο δρόμο Λουτρά Μυρτιάς – Σιταράλωνα και ξεκινούν από εδώ ή καταλήγουν εδώ.

Συνεχίζοντας τον γύρο της λίμνης μπαίνουμε στους αγροτικούς οικισμούς που βρίσκονται στα νότια της Τριχωνίδας. Από τους πρόποδες του Αράκυνθου μέχρι τις όχθες της Τριχωνίδας ανοίγεται ένας μακρόστενος κάμπος. Η εύφορη αυτή λωρίδα γης συντηρεί μια αλυσίδα μεγάλων αγροτικών οικισμών που αναπτύσσονται κατά μήκος του επαρχιακού δρόμου Μακρινού – Ζευγαράκι. Στην περιοχή αυτή και συγκεκριμένα στη θέση Καψοράχη και Δαφνιάς υπάρχουν εστιατόρια και καφετέριες.

Vaeni Cafe Restaurant
Vaeni Cafe Restaurant

Στον χαρτη που ακολουθει βλεπουμε την θέση θέση Καψοράχη και Δαφνιάς καθώς και το παρακείμενο δάσος Φραξού στο Τριχώνιο !!!

Παραλίμνια θέση κοντά στην Ματαράγκα προς Παπαδάτες Βλεπε τον χαρτη απο κατω
Παραλίμνια θέση κοντά στην Ματαράγκα προς Παπαδάτες Βλεπε τον χαρτη απο κατω

Κοντά στη σημερινή Γαβαλού άκμασε το αρχαίο Τριχώνιο. Η πόλη των Τριχωνιαίων ήταν μια από τις πιο διακεκριμένες αιτωλικές πόλεις του 3ου π.Χ. αιώνα και ανέδειξε σπουδαίους άνδρες που είχαν αναλάβει ανώτατα αξιώματα στην Αιτωλική Συμπολιτεία. 


Ιστορικής σημασίας μνημείο στο γραφικό χωριό της Γαβαλους. Από τα λίγα που έχουν παραμείνει σε καλή κατάσταση
Ιστορικής σημασίας μνημείο στο γραφικό χωριό της Γαβαλους. Από τα λίγα που έχουν παραμείνει σε καλή κατάσταση
Σημαντική πόλη της αρχαιότητας το Τριχώνιο και με ιστορία από την προϊστορική ακόμη εποχή. Ισχυρή πόλη με μεγάλα ονόματα στρατηγών και υψηλών αξιωματούχων της Αιτωλικής Συμπολιτείας να κατάγονται από εκεί. Ένα από τα δημόσια κτίρια της ήταν και το Ασκληπιείο, του οποίου η περίοδος ακμής ήταν τον 2ο - 3ο αι π.χ, ενώ ίχνη λατρείας του υπάρχουν μέχρι τον 1ο αι. π.χ. Το μνημείο το βρίσκουμε στην τοπική κοινότητα  Γαβαλούς, ανακαλύφθηκε το 1992 και δεν έχει ανασκαφεί πλήρως πάρα ένα μέρος του. Να σημειώσουμε ότι είναι το μοναδικό που έχει ανασκαφεί σε όλο τον νομό.
Σημαντική πόλη της αρχαιότητας το Τριχώνιο και με ιστορία από την προϊστορική ακόμη εποχή. Ισχυρή πόλη με μεγάλα ονόματα στρατηγών και υψηλών αξιωματούχων της Αιτωλικής Συμπολιτείας να κατάγονται από εκεί. Ένα από τα δημόσια κτίρια της ήταν και το Ασκληπιείο, του οποίου η περίοδος ακμής ήταν τον 2ο - 3ο αι π.χ, ενώ ίχνη λατρείας του υπάρχουν μέχρι τον 1ο αι. π.χ. Το μνημείο το βρίσκουμε στην τοπική κοινότητα Γαβαλούς, ανακαλύφθηκε το 1992 και δεν έχει ανασκαφεί πλήρως πάρα ένα μέρος του. Να σημειώσουμε ότι είναι το μοναδικό που έχει ανασκαφεί σε όλο τον νομό.
Στα δημόσια κτίρια της πόλης ανήκει το Ασκληπιείο που βρισκόταν έξω από τα τείχη της πόλης και κοντά στο δρόμο που οδηγούσε στο Θερμό.  Το ιερό ήκμασε τον τρίτων με δεύτερο αιώνα προ Χριστού και διατηρεί ίχνη λατρείας μέχρι τον πρώτο αιώνα προ Χριστού. Όπως φαίνεται αποτελούνταν από ένα κτιριακό συγκρότημα που περικλείονταν με περίβολο αν και μέχρι σήμερα το ιερό δεν έχει ερευνηθεί συνολικά. Ως τώρα έχει αποκαλυφθεί ένα ορθογωνίο λατρευτικό κτίριο με δύο κύρια δωμάτια, το ένα από τα οποία διέθετε στις τρεις πλευρές κλίνες η θρανία για την παραμονή των πιστών, ενώ το δεύτερο χρησιμοποιούνταν για την φύλαξη των αφιερωμάτων των πιστών, πολλά από αυτά ήταν ομοιώματα ανθρώπινων μελων χαρακτηριστικά της λατρείας του θεραπευτή θεού.
Στα δημόσια κτίρια της πόλης ανήκει το Ασκληπιείο που βρισκόταν έξω από τα τείχη της πόλης και κοντά στο δρόμο που οδηγούσε στο Θερμό. Το ιερό ήκμασε τον τρίτων με δεύτερο αιώνα προ Χριστού και διατηρεί ίχνη λατρείας μέχρι τον πρώτο αιώνα προ Χριστού. Όπως φαίνεται αποτελούνταν από ένα κτιριακό συγκρότημα που περικλείονταν με περίβολο αν και μέχρι σήμερα το ιερό δεν έχει ερευνηθεί συνολικά. Ως τώρα έχει αποκαλυφθεί ένα ορθογωνίο λατρευτικό κτίριο με δύο κύρια δωμάτια, το ένα από τα οποία διέθετε στις τρεις πλευρές κλίνες η θρανία για την παραμονή των πιστών, ενώ το δεύτερο χρησιμοποιούνταν για την φύλαξη των αφιερωμάτων των πιστών, πολλά από αυτά ήταν ομοιώματα ανθρώπινων μελων χαρακτηριστικά της λατρείας του θεραπευτή θεού.

Το αρχαίο Τριχόνειο βρίσκεται  στη νότια όχθη της λίμνης Τριχωνίδας. Υπήρξε μία από τις σημαντικότερες πόλεις της κεντρικής Αιτωλίας σύμφωνα με τις γραπτές πηγές και τις επιγραφικές ενδείξεις. Η πόλη αναφέρεται συχνά στις επιγραφές του Θέρμου ως η πατρίδα πολλών και σπουδαίων στρατηγών και έτσι αποδεικνύεται ο σημαντικός πολιτικός της ρόλος στο πλαίσιο της δράσης του Κοινού των Αιτωλών. Οι περισσότεροι και πιο ονομαστοί από τους στρατηγούς της Αιτωλικής Συμπολιτείας ήταν Τριχωνείς, όπως ο Σκόπας υιός του Σωσάνδρου, ο Δωρίμαχος υιός του Νικοστράτου, ο Θόας υιός του Αλεξάνδρου. Στη θέση της ιδρύθηκε στα νεώτερα χρόνια η κωμόπολη Γαβαλού, έδρα του σημερινού δήμου Μακρυνείας. Η νεκρόπολη του αρχαίου Τριχώνειου αναπτύσσεται εκατέρωθεν αρχαίου δρόμου, ο οποίος οδηγούσε προς τον Θέρμο και πρέπει να ταυτιστεί με τον κεντρικό ασφαλτοστρωμένο δρόμο της σημερινής κοινότητας Γαβαλούς που οδηγεί προς Κάτω Μακρυνού και Θέρμο. Οι τάφοι ήταν κατασκευασμένοι από το ντόπιο ψαμμιτικό πέτρωμα και σε ορισμένες περιπτώσεις είχε χρησιμοποιηθεί ασβεστόλιθος. Σε αρκετούς υπήρχαν πλούσια κτερίσματα, όπως χρυσό στεφάνι και αργυρά αγγεία. Οι πρωιμότεροι τάφοι χρονολογούνται στην Πρωτογεωμετρική εποχή (1050-900 π.Χ.). Στην Ελληνιστική περίοδο χρονολογείται ένας τύμβος, ένας ταφικός περίβολος τετράγωνου σχήματος και αρκετοί κιβωτιόσχημοι τάφοι. Από το αρχαίο Τριχόνειο προέρχεται και η μαρμάρινη από ντόπιο μάρμαρο ακέραιη στήλη (Μουσείο Αγρινίου, αρ. ευρ. 27) με πλούσια ανάγλυφη διακόσμηση, η οποία φέρει την επιγραφή ΚΡΙΤΟΛΑΟΥ στην κεφαλαιογράμματη γραφή. Η αποκάλυψη παρόμοιων ταφικών συνόλων και ευρημάτων κατά μήκος της νότιας όχθης της λίμνης Τριχωνίδας προσφέρει σημαντικές τοπογραφικές πληροφορίες, καθώς με τη χαρτογράφησή τους είναι περισσότερο εύκολο να προσδιοριστούν ορισμένα τμήματα του κύριου οδικού άξονα που οδηγούσε στο Θέρμο. Πιθανόν αυτόν το δρόμο ακολούθησε και ο Φίλιππος Ε' της Μακεδονίας κατά τη διάρκεια της προέλασής του στο Θέρμο κατά τα έτη 218 και 206 π.Χ

Ο τούρκικος πλάτανος στο Τριχώνιο

Ο τούρκικος πλάτανος βρίσκεται στο χωριό Τριχώνιο Μακρυνείας και κεντρίζει το ενδιαφέρον, αφού γίνεται αντιληπτός από μακρινή απόσταση λόγω του μεγάλου ύψους που διαθέτει.

Ο αιωνόβιος πλάτανος του χωριού πήρε την ονομασία του από ένα γεγονός. Σύμφωνα με τις εκδοχές, Τούρκοι και Έλληνες σταματούσαν να ξεδιψάσουν στο συγκεκριμένο σημείο και να ξεκουραστούν πίνοντας νερό από το μαγγανοπήγαδο. 

Το πηγάδι μάλιστα διατηρείται ακόμη και σήμερα σε άριστη κατάσταση. Όπως φημολογείται, ένας Τούρκος έμπηξε στο έδαφος ένα ξύλο ανάποδα για να δέσει το άλογό του. Έτσι προήλθε το μεγαλοπρεπές πλατάνι. Τα κλωνάρια του δέντρου γυρίζουν προς το έδαφος ενώ το φύλλωμα του καλύπτει όλη την πλατεία.

Ο κορμός εντυπωσιακός και χρειάζεται πάνω από έξι ανθρώπους για να τον αγκαλιάσουν.

ΔΕΙΤΕ  ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ  ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ


Λίγα χιλιόμετρα από τη Γαβαλού συναντάμε το ιστορικό μοναστήρι της Κατερινούς από το οποίο φεύγει μονοπάτι που ανεβαίνει τις πλαγιές του Αράκυνθου μέχρι την τοποθεσία Κελάκι. Συνεχίζοντας τον επαρχιακό δρόμο ακολουθούν τα χωριά Γραμματικού, Ματαράγκα και Παπαδάτες.

Στη Ματαράγκα κάθε χρόνο του Λαζάρου γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις, τα ονομαστά Λαζάρεια, με παρέλαση φουστανελοφόρων καβαλάρηδων. Στις Παπαδάτες λειτουργεί Λαογραφικό Μουσείο. Απ' εδώ μπορεί κανείς να ανέβει με το αυτοκίνητο στο όρος Αράκυνθος, ένα βουνό εξαιρετικής ομορφιάς, βιοποικιλότητας και ποικιλίας τοπίων, με μικρά, φιλόξενα, παραδοσιακά χωριά όπου μπορείς να απολαύσεις το ντόπιο κρέας (πάντα με παραγγελία), το ντόπιο κρασί και το τσίπουρο. Στον Αράκυνθο ζει μια από τις τελευταίες αποικίες όρνιων στην Ελλάδα.

Τέλος φθάνουμε στο Ζευγαράκι και ο γύρος της Τριχωνίδας έχει ολοκληρωθεί. Στο δυτικό άκρο της λίμνης Τριχωνίδας βρίσκεται η τεχνητή διώρυγα που την ενώνει με τη λίμνη Λυσιμαχεία. Εκεί υπάρχει θυρόφραγμα, στην αρχή της τάφρου, που ελέγχει μέσω της στάθμης τον όγκο του νερού που φεύγει από την Τριχωνίδα προς τη Λυσιμαχεία και από κει στον ποταμό Αχελώο, εξυπηρετώντας τις αρδευτικές ανάγκες της περιοχής. Κοντά σ' αυτό το θυρόφραγμα είναι το πιο πιθανό να συναντήσουμε τη Βίδρα, γιατί εκεί συγκεντρώνονται μεγάλοι αριθμοί ψαριών. Εκεί έχει τοποθετηθεί και ένας σταθμηγράφος από το Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών για την ημερήσια παρακολούθηση της διακύμανσης της στάθμης της λίμνης, ο οποίος συνδυάζει τα δεδομένα του υδατικού ισοζυγίου με σκοπό να δημιουργηθεί ένα μοντέλο διαχείρισης που θα περιορίσει την διακύμανση της στάθμης της λίμνης Τριχωνίδας, ώστε να προστατευτούν οι παραλίμνιοι οικότοποι. 

Συνεχίζοντας τη διαδρομή προς τη λίμνη Λυσιμαχεία μπορεί κανείς να επισκεφτεί το Αγγελόκαστρο, τοπικό κέντρο της πλούσιας γεωργικής περιφέρειας της Λυσιμαχείας. Βόρεια του σημερινού χωριού υπάρχουν τα ερείπια του Αγγελόκαστρου που υπήρξε το επιφανέστερο οχυρό της Αιτωλίας στον ταραγμένο Μεσαίωνα. Κτισμένο στην ίδια θέση με την Ακρόπολη της αρχαίας Ωνώπης, που αργότερα μετονομάστηκε σε Αρσινόη, το βυζαντινό κάστρο υψώθηκε στην εποχή της ακμής του δεσποτάτου της Ηπείρου. Μέσα στο κάστρο βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Στα ανατολικά του Αγγελόκαστρου ακμάζει η Μονή Παντοκράτορα.

ΤΕΛΟΣ
ΤΕΛΟΣ